Yeni Organize Suç: Suçluları Nasıl Yakalarız?

Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP) kurucu ortağı Paul Radu, İsveç’te düzenlenen 13. Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı‘nda (#GIJC23) konuyla ilgili bir panelin moderatörlüğünü yaparken, organize suçları araştırmanın insan doğasını keşfetmek gibi olduğunu ifade etti.

Avrasya suçları ve sınır ötesi finansal planlar konusunda uzman olan Radu, organize suçun suç faaliyetinden çok daha fazlası olduğunu, bunun bir yaşam tarzı olduğunu açıkladı. “Büyük bir servet biriktirmelerine rağmen bu suçlular çalıntı mal satın almaya devam ediyor.”

Panel, organize suçun son on yılda nasıl geliştiği ve araştırmacı gazetecilerin bu gelişime ayak uydurmak için neler yapabileceği konusundaki görüşlerini paylaşan deneyimli gazetecilerden oluşuyordu. Anabel Hernandez Meksika’da uyuşturucu kartelleri ve hükümet yetkilileri arasındaki bağlantıları ortaya çıkarmıştı. Bertil Lintner Asya’nın ‘Altın Üçgeni’nde organize suç konusunda uzman ve yazar. IRPI Media direktörü Giulio Rubino ve IRPI kıdemli muhabiri Cecilia Anesi İtalya’nın mafya gruplarını kapsamlı bir şekilde ele aldı.

Rubino, İtalya’nın organize suç dünyasında meydana gelen kuşak değişimini tartıştı. Bir zamanlar kurnaz ve etkili olan geleneksel mafya patronlarının yaşlandığını ya da yakalandığını söylüyor. Bu boşluk daha genç bir neslin yükselmesine olanak sağladı her ne kadar birçoğunun “çekmecedeki en keskin bıçak olmadığını” belirtse de. İtalyan mafyasının Kuzey Avrupa’daki bazı limanlar üzerindeki kontrolünün Arnavutluk ve Fas’tan gelen gruplara geçtiğini ve bunun da değişen bir dinamiğe işaret ettiğini sözlerine ekledi.

Rubino ayrıca suç örgütlerinin daha iş odaklı bir yaklaşım benimsediğini belirtiyor. Uyuşturucu kaçakçılığından elde ettikleri yasadışı kazançları gayrimenkule yatırmaları soylulaştırmaya neden oluyor ve kiraları artırıyor. Bu durumu ortaya çıkarmak için IRPI, Milano Üniversitesi’ndeki bir düşünce kuruluşuyla iş birliği yaparak özellikle restoranlar gibi nakit bazlı işletmelerdeki ani sermaye artışlarını tespit etmek için bir algoritma geliştirdi. Mafya bağlantılı işletmeleri tespit ederek, bölgedeki halkın organize suç kaynaklı soylulaştırmadan nasıl etkilendiklerini gösterebildiler. Sonuç olarak, bölge sakinleri onlarla iş birliği yapmaya istekli oldu.

Fotoğraf: Rocky Kistner/GIJN

Yıllarını dünyanın en kötü şöhretli kartelleriyle mücadele ederek geçirmiş olan ünlü Meksikalı gazeteci Hernandez, organize suçları araştırmanın suç gruplarının ötesine bakmayı gerektirdiğini vurguluyor. Hükümet unsurlarının, iş insanlarının, bankaların ve hatta büyük uluslararası şirketlerin çeşitli suç faaliyetlerinde suç ortaklığı yaptığına dikkat çekiyor. Bu suç örgütleri uyuşturucu kaçakçılığının yanı sıra insan kaçakçılığı, çevresel bozulma ve diğer yasadışı girişimlerde de yer almakta.

“Sinaloa kartelini araştırdığım yıllar boyunca, yargı ve polis raporları da dahil olmak üzere sadece resmi açıklamalara güvenilmemesi gerektiğini öğrendim çünkü genellikle çıkarları oluyor. Gerçek hikayeyi ortaya çıkarmak için iki önemli kaynağa daha başvurmamız gerekiyor,” diyor Hernandez.

Mağdurlarla ve organize suç örgütlerinin üyeleriyle konuşmanın önemini vurgulayan Radu, “Gerçek araştırma çalışması, bulmacanın bu farklı parçalarına sahip olduktan sonra başlar” diyor.

Radu ayrıca profesyonelliğin ve suçlulara yanıt verme fırsatı sunmanın gazetecilerin uzun süreli bir ilişki kurmasına yardımcı olabileceğine dikkat çekiyor ancak “gazeteciler bu çabada dikkatli olmalı, çünkü suçlular kanalınızı rakiplerine saldırmak için kullanmak isteyebilir” uyarısında bulunuyor.

Lintner, Altın Üçgen’de suçlular ve çete üyeleriyle yaşadığı deneyimleri paylaşt. Bunların arasında eski Triad lideri olan “Kırık Diş Koi” Wan Kuok-koi ile Çin’deki bir hapishanede yaşadığı unutulmaz karşılaşma da vardı. “Bazen ne kadar açık olabildiklerine şaşırırsınız” diyen Lintner, gazetecilerin bu tür yolculuklara çıkmadan önce her zaman kendilerinin ve kaynaklarının güvenliğini düşünmeleri gerektiğini de sözlerine ekliyor.

Lintner, organize suçları takip etmek için favori araçlardan bahsederken, bu tür suçları araştırmak için çok fazla özel yazılım olmadığını söylüyor.  “Ancak donanım çok önemli” diyor. “Sokaklara çıkın, insanlarla konuşun ve sahada bulunun” tavsiyesinde bulunuyor. STK’larla, yerel halkla ve suça karşı harekete geçme gücüne sahip olmasa da durum hakkında değerli bilgilere sahip ve paylaşmaya istekli bireylerle etkileşim kurun.

IRPI kıdemli muhabiri Anesi, İtalya’daki suç örgütlerinin sürekli gelişmesine rağmen ana gelirlerinin hala kokain kaçakçılığı olduğunu söylüyor. Anesi ayrıca Calabria’da aktif olan ‘Ndrangheta gibi örgütleri araştırmanın ve içlerine sızmanın zorluklarını da şöyle anlatıyor: “Birini yedinci oğul olduğunuza ikna etmek zordur.”

Anesi ayrıca birden fazla dil bilen ve teknoloji meraklısı sofistike simsarların ortaya çıktığını ve bunun da organize suçun çehresini değiştirdiğini belirtiyor. Anesi’nin IRPI ekibinin keşfettiği özellikle dikkat çekici bir eğilim, suç örgütlerinin, organize suç gruplarının tahvil gibi finansal araçlara yatırım yapmasına olanak tanıyan sahte bankacılık lisanslarına sahip, genellikle offshore vergi cennetlerinde kayıtlı paravan şirketler kullanması.

Geleneksel araştırma çalışmalarının önemini vurgulayan Anesi, suç örgütlerinin izini sürmenin yenilikçi bir yolu olarak Paradise ve Pandora Belgeleri gibi sızıntıları örnek olarak gösteriyor.

“Sızıntılar yasadışı paranın İsviçre ve diğer ülkeler üzerinden dünya çapındaki gayrimenkul yatırımların akışına ışık tutuyor. Organize suçlar uluslararası alanda faaliyet gösterdiğinden, gazeteciler de sınır ötesinde çalışmalı” diyor.