GIJN’den Deprem Özel Kaynak Listesi

Küresel Araştırmacı Gazetecilik Ağı’nın Türkçe bölümü olarak Türkiye’nin 10 ilinde ve Suriye’nin bir bölümünde meydana gelen deprem nedeniyle sahada çalışan gazetecilerin çalışmalarına da yardımcı olabilecek kaynakları listeledik.

Doğrulama, afet boyunca etik habercilik, tavsiyeler, deprem haritaları, deprem odaklı haber, travma durumları gibi birçok başlığın yer aldığı listeyi aşağıda bulabilirsiniz.

Doğal Afet Sonrası Sorulacak 10 Araştırma Sorusu

Deprem gazetecilere “doğal afetlerin” giderek artan bir şekilde tamamen doğal olmadığını, genellikle insanların yanlış adımları, ihmali veya yolsuzluğu nedeniyle çok daha kötü hale geldiğini hatırlattı.

Delillerin Toplanması İçin Enkaz Radarı Mobil Uygulama

Gazetecilerin de yararlanabileceği delillerin toplanması için enkaz radarı mobil uygulaması geliştirildi barolar birliği tarafından.  TBB Enkaz Radarı IOS Uygulaması : http://tbb.av.tr/820 TBB Enkaz Radarı Android Uygulaması : Çok yakında http://tbbenkazradari.com.tr https://buff.ly/41ebwf8

Uydu Görüntülerini Bulmanıza ve Kullanmanıza Yardımcı Olacak Kaynaklar

Uydu görüntüleri; keşfetme, analiz etme ve canlı görseller üretme için güçlü araçlardır. Her ne kadar araştırmacı gazeteciler bu görüntüleri kullanarak çatışmalar, iklim değişikliği, mülteciler, orman yangınları, yasadışı madencilik, petrol sızıntıları, ormansızlaşma, kölelik ve diğer birçok konu hakkında haber yapmış olsa da araştırmacı gazetecilerin bu uzay görüntülerinden daha fazla yararlanmaları mümkün.

GIJN’nin Deniz Seviyesi Yükselişini Araştırma Rehberi

İskenderun’da #deprem meydana geldikten sonra deniz seviyesinin yükseldiği açıklandı. Türkçe çevirisi henüz olmasa da GIJN’in  hazırladığı “Deniz Seviyesindeki Yükselmeyi Araştırma Rehberi”ni paylaşıyoruz, yükselmeyi nasıl anlamalı gazeteci? 

Trajedi Kurbanları, Tanıklar ve Hayatta Kalanlarla Görüşme için İpuçları

Gazeteciler GIJN’in ipucu sayfasında yer alan “Yaralılarla, tanıklarla, hayatta kalanlarla nasıl konuşulmalı? Trajik zamanlarda insanlara nasıl yaklaşılmalı?” yöntemlerinin paylaşıldığı sayfadan yararlanabilirler.

Afetler Nasıl Araştırılmalı?

Taşkınlar, volkanik patlamalar, depremler ve tsunamiler sadece jeolojik süreçler değil, aynı zamanda etkilenen toplumlardaki sosyal, ekonomik ve politik kötü yönetimi ortaya çıkararak afetler sırasında incelemeleri daha önemli hale getiriyor. Coda Story’nin editörü BBC kıdemli Natalia Antelava , “Felaket haberciliği artık daha önemli, çünkü afetlerin birbirine bağlı bir dünyada sonuçları var. İnternet dünyayı yakınlaştırdı.”

Travmatik Görevlerle Başa Çıkmak için Dart Center’ın Gazeteciler için İpuçları Sayfası!

Editörünüz veya yöneticinizle olası duygusal riskler hakkında konuşun.
Özellikle zorluklar ortaya çıkarsa düzenli olarak nasıl iletişim kuracağınızı kabul edin.
Tamamını bu linkten okuyabilirsiniz.

Akıllı Telefondaki Görüntüleri Doğrulamanın Dört Hızlı Yolu

GIJN ipucu sayfasını ziyaret edebilir gazeteciler. Doğal afetler sırasında genellikle doğrulanmamış görüntüler çok paylaşıldığından, bu ipuçları gazetecilerin neyin gerçek neyin yanlış bilgi olduğunu belirlemelerine yardımcı olacaktır. 

Doğal Afetlerde Yanlış Bilgiden Korunmak için İpuçları

Deprem gibi kriz zamanlarında yanlış bilgiler hızla yayılarak krizi daha da büyütüyor. Teyitorg’un hazırladığı bu rehber deprem gibi doğal afetler sırasında yayılan yanlış bilgilerden korunmanıza yardım edecek ipuçları sunuyor.

Deprem Döneminde Sorumlu ve Etik Habercilik

Arşiv| NewslabTurkey tarafından hazırlanan deprem döneminde sorumlu ve etik habercilik.

“Deprem bölgesinden yayın yapmak duygusal ağırlığı olan bir iş”
“Gazeteci tüm verileri aktarmalı”

Tamamını buradan okuyabilirsiniz.

Deprem Haberleri ve Doğrulamanın Önemi

“Medya ise yine uzman seçiminde kötü bir sınav veriyor. Onlarca haber sitesi, Kahramanmaraş depreminin ardından aynı hatayı yaptı. Bilim insanlarının uzun süredir bu il için alarm verdiği unutuldu.” Devamını okumak için tıklayınız.

Gazeteciler Doğruluk Payı Doğrulama Çalışmaları Yürütüyor

Doğruluk Payı’nın araştırarak güncellediği yayılan yanlış bilgi sayfasını takip edebilirler. Eski yıllara ait deprem görüntüleri, videolar, tweetler detaylı olarak yer alıyor ve güncelleniyor.

Kandilli Rasathanesi Deprem Verileri Haritası

Gazetecilerin de yararlanabileceği düzenli olarak güncellenen bölgesel deprem-tsunami izleme değerlendirme verilerilerine buradan ulaşılabilir.

Yer Çizerler Deprem Bölgesinde Haritalanmamış Bölgeleri Haritalandırıyor 

Gazeteciler, Yer Çizenler desteğiyle deprem bölgelerinde haritalanmamış yerleşim ve yol haritalayanların genişlikleri buradan ulaşabilirler.

Afet Haberciliği Yapan Gazeteciler için Uzman Açıklamaları

Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Sedat Türkmen: “Aynı yerde 4 tane bina var, bir tanesi yıkılıyor ise burada inşaat kalitesi kötü diyebiliriz.” Evrensel gazetesinde yer alan açıklamaların tamamına buradan ulaşabilirsiniz. 

Çevrimdışı Mobil İletişim

Arşiv| Çevrimdışı mobil iletişim: Depremde de kullanılabilecek 5 mesajlaşma uygulaması.

İnternet’te Gördüklerinizi Paylaşmadan Önce Kontrol Etmenin Üç Yolu

Videoyu sorgulayın: Videoda gördüğünüz yerin doğru olduğuna dair ipuçları var mı? Tanınan binalar gibi önemli yer işaretleri var mı?Hava durumu veya günün saati haberin içeriğine uyuyor mu?Hangi dil konuşuluyor?

Eski görüntülere dikkat edin: Bazen bu tür olaylar olduğunda eski görüntüler paylaşılabiliyor. Örneğin bugün internette tsunamilerden bazı klipler paylaşıldı. Böyle durumlarda gördüklerinizin, karşılaştığınız diğer görüntülerle eşleşip eşleşmediğini sorgulayın.

Paylaşmadan önce kontrol edin: Böyle zamanlarda gördüğümüz korkutucu ve duygu yüklü içerikleri yeniden paylaşmaya ve tepki vermeye daha yatkın olabiliyoruz. Bir içeriği paylaşmadan önce doğrulanmış olduğunu mutlaka iki kez kontrol edin.

Depremde Büyüklük ve Şiddet Farkı

Depremde büyüklük ve şiddet farkına dikkat çeken Journo arşiv yazısı büyüklük (magnitüd), depremin kaynağında açığa çıkan enerjinin bir ölçüsüyken şiddet ise depremin yapılar ve insanlar üzerindeki etkilerinin bir ölçüsü olarak detaylı yer veriyor. 

Fay Hattı Hakkında Neler Biliniyor?

BBC Türkçe ekibi  uzman görüşlerine ve verilere yer vererek detaylı bir şekilde açıklıyor. 

Afet Haberciliği Rehberi (İngilizce)

Gazeteciler ilk etapta güvende olduklarından emin olmalıdır. Gazetecilerin ne, nerede, nasıl, neden olduğunu açıklarken karmaşık bilimsel bilgileri alıp geniş kitlelerin anlayacağı şekilde açıklamalıdır.

OHAL Ne Anlama Geliyor

OHAL ilan edilmesi ne anlama geliyor? “Olağanüstü durumlarda yardım faaliyetlerinin hızlandırılması ve hayatın normal akışına dönülmesini sağlayacak adımların daha hızlı bir şekilde atılması için idareye istisnai yetkiler kullanma hakkı tanıyor. ”

Gazetecilerin Yararlanabileceği Doğrulanarak Güncellenen Afet Bilgi Sitesi 

Geçici Barınma Alanları
Faydalı Yazılar
Güvenli Toplanma Alanları ve fazlası yer alıyor

GIJNTürkçe daha kullanımı için video da hazırladı.

Enkaz Dinleme Uygulaması

Enkaz Dinleme Uygulaması profesyonel dinleme ekipmanlarına erişim olmayan deprem enkazlarında, enkaz altından gelen seslerin daha rahat duyulmasını sağlamayı amaçlayan bir uygulamadır. İTÜ tarafından geliştirilen uygulamaya buradan ulaşabilirsiniz. Kodlara da buradan ulaşabilirsiniz.

Öncesi/Sonrası Deprem Uydu Görüntüleri

Centre for Information Resilience araştırma direktörü BenDoBrown deprem sonrasını gösteren uydu görüntülerini paylaşıyor. Bu görüntüleri Planet’in veritabanından alıyor, haberlerde kullanmak ya da gazetecilerin yıkım seviyesini anlamasını anlamada yardımcı olabilir.

Afet Bölgelerinde Veri Gazeteciliği

Data Journalism tarafından farklı doğal afet türleri hakkında araştırma , haber yapmak isteyen gazeteciler için önerilerde bulunuyor. Örnekler arasında Aroon Karki 2015 Nepal depremi için veri nasıl toplanır tavsiyeleri de yer alıyor.

Depremle İlgili Sağlıklı Bilgi Topluluğu

Gazetecilerin de etkin şekilde yararlanabileceği “Depremle İlgili Sağlıklı Bilgi Topluluğu” oluşturuldu.

Deprem Bölgesinde Çalışan Kadın Gazetecilerin Listesi

CFWIJ tarafından deprem bölgesinde çalışan kadın gazeteciler listesi oluşturuldu ve liste düzenli olarak güncelleniyor.

Deprem ve Travma: Belirtileri Neler, Gazeteciler Ne Yapmalı?

-Farkındalık ve paylaşım
-Yakınlarla temas
-Kısa molalar
-Limitlerinin farkında olmak
-İyi gelen şeyleri unutmamak
-Rotasyonun önemi

Afetten Etkilenen Bölgelerin Hava Fotoğrafları

Harita Genel Müdürlüğü Atlas adlı uygulamasına, afetten etkilenen bölgelerin hava fotoğraflarını ekliyor.

Deprem Ön Değerlendirme Raporu

Deprem odağında araştırma yapan gazeteciler TMMOB’un ön değerlendirme raporundan yararlanabilirler!

Depreme Dayanıklı Olması Gereken Binalar Neden Çöktü?

-Modern inşaat teknikleri, binaların bu büyüklükte depremlere dayanabilmesini sağlıyor.
-Yönetmeliklerinin uygulanmaması.

Daha fazla detay için burayı okuyabilirsiniz. 

Uzmanlara Göre Enkaz Altındakilerin Hayatta Kalma Süresini Belirleyen Faktörler Neler?

-Farkındalık ve hazırlık
-Hava ve suya erişim
-Yaralanma düzeyi
-İklim, hava koşulları, psikolojik güç
Daha fazla detay için burayı okuyabilirsiniz. 

Deprem Temelleri ve Sık Sorulan Sorular

Depremlerle ilgili çok daha fazla bilgi için, Evrim Ağacı Akademi’ye tamamen ücretsiz olarak erişebilirsiniz.

Medya için uluslararası acil durum finansman kuruluşları

GFMD MediaDev Fundraising Guide” kılavuzunda derlenen, medyanın acil durumlarda başvurabileceği finansman kaynakları ile ilgili araçları ve kaynakları NewsLabTurkey okurları ile paylaştı. 

Sosyal Medya Kullanıcıları ve Gazeteciler için Deprem Haberciliği Rehberi

Prof. Dr. Süleyman İrvan, Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölüm Başkanı 30 maddelik  Sosyal medya kullanıcıları ve gazeteciler için deprem haberciliği rehberi’ni NewsLabTurkey okurları için paylaştı.  

GijnTürkçe Twitter hesabında düzenli olarak güncellediğimiz gazetecilerin de yararlanabileceği gönüllüler tarafından hazırlanan deprem platformları ve iletişim kanalları listesinin de olduğu tweet zincirine buradan ve listenin detaylarına aşağıdan ulaşabilirsiniz:

1. Enkaz altında olanlar, gıda ve ısınma ihtiyaçlarının listelendiği çok amaçlı web sitesi; http://deprem.io
2. Harita üzerinden enkazları yoğunluğa göre farklı renkli etiketlerde gösteren web uygulaması; https://afetharita.com
3. Harita üzerinden enkazları yoğunluğa göre farklı renkli etiketlerde gösteren web uygulaması; https://depremharitasi.org
4. Enkaz altında olan kişilerin listelendiği, adres bildirim formu ile veri girebileceğiniz web servisi; https://depremyardim.com
5. Deprem bölgesindeki insanların durumlarını diğer insanlara bildirmelerini sağlayan web servisi; https://beniyiyim.com
6. TEB eczane ve konteyner eczaneler için konum bilgilerini gösteren web uygulaması; https://afet.teb.org.tr/html/afet-eczaneleri/
7. Depremzedelerin ücretsiz olarak kalabilecekleri yerleri gösteren bir web uygulaması; https://kalacakyer.org
8. Harita üzerinde yemek, barınma gibi destek noktalarını gösteren web uygulaması; https://afetdestek.com/index.asp
9. Enkaz altındaki kişilerin seslerini tespit edilebilmesini sağlayan ve offline çalışabilen web servisi; https://web.itu.edu.tr/sariero/dinleme.html
10. Evini kaybetmiş kişiler ile kira desteği vermek ya da evini kullanıma açmak isteyen yurttaşları buluşturan web uygulaması; https://birkirabiryuva.org
11. İBB tarafından hazırlanan harita üzerinden enkazları yoğunluğa göre farklı renkli etiketlerde gösteren web uygulaması; https://arcg.is/01jn4W
12. Yer Çizenler Herkes için Haritacılık Derneği’nin haritalama çağrıları; https://tasks.hotosm.org/organisations/yer-cizenler
13.  Enkaz altındaki depremzedelere yardım edebilmek için güncel haritalama çalışması; https://enkazbildirim.org
14. Geçici barınma alanları, güvenli toplanma alanları, kan bağış noktaları, önemli erişim numaraları; https://afetbilgi.com
15.  Twitter’da gönderilen ‘Yardım Edin’ içerikli olan tweetlerin listelendiği web sitesi; https://adresdeprem.com
16. Afet barınma ve toplanma alanlarının listelendiği web sitesi; https://deprem.dev/home
17. Deprem ile ilgili teknik projelerin geliştirmelerinin yapıldığı discord kanalı; https://discord.gg/itdepremyardim
18. İnsanların evlerini depremzedelere açabildiği web sitesi; https://evimevindir.com
19. Jotform, tüm hizmetlerini ücretsiz olarak sunuyor; https://jotform.com/tr/kalbimiz-turkiyeyle/
20. Deprem ile ilgili yardım taleplerinin listelendiği web sitesi; https://depremyardim.org
21. Misafir olunabilecek yerlerin listelendiği web sitesi; https://misafirimol.trair.com.tr
22. Yardım edilmesi gereken konumların haritada işaretlendiği web sitesi; https://depremyardimhatti.com
23. İlgili yardım tweetlerinin konumlarının işaretlendiği web sitesi; https://depremkonum.com
24. Ailesinden haber alamayanlar için bir hastane veri listesi; https://yakinimibul.net
25. Depremde sevk edilen yaralıların listelendiği ve yeni kayıt eklendiği web sitesi; https://depremkayiplari.com
26. Depreme yönelik WhatsApp gruplarının olduğu bir dizin; https://linktr.ee/depremyardimlinkleri
27. Başarsoft’un deprem yardım harita uygulaması; https://deprem.basarsoft.com.tr
28. Bölgeden nakil edilen hastaların listelendiği web sitesi; https://pra.4lphasoftware.com
29. Konaklama hizmeti üzerine çalışan bir web uygulaması; http://afetkonut.com
30. Yakınlarını arayanlar için hizmet veren bir web uygulaması; http://depremkayipilan.com
31. Whatsapp üzerinden konum paylaşıldığında en yakın enkaz noktasını cevap olarak dönen bir bot; https://api.whatsapp.com/send/?phone=908502412005
32. Sahada çocuklara destek için kullanılabilecek tıbbi bilgi rehberlerinin bulunduğu bir web sitesi; https://afetvecocuk.com
33. Uluslararası Nakliyeciler Derneği, deprem bölgesi için taşımacılık ilanlarını yayınlıyor; https://und.org.tr/afet-destek
34. Konaklamaya ihtiyacı olan, ya da konaklamaya uygun yeri olan kişileri buluşturan bir web uygulaması; https://zorgundostu.com
35. Deprem bölgesindeki harita, acil durum numaraları, konaklama yerleri, enkaz uygulamaları gibi bilgileri içeriyor; https://bit.ly/deprem-bilgi-6-subat
36. Kurum, kuruluş ve STK’lar için afet anında, öncesinde ve sonrası kullanılmak üzere açık kaynak olarak geliştirilmiş projelerin yürütüldüğü organizasyondur; https://afet.org
37. Afetten etkilenen kişilerin iş ve staj yeri bulmasına yardımcı olmak adına oluşturulmuştur. Ücret alınmadan iş aradığınıza dair bilgilerinizi gönderebilirsiniz; https://afet.in
38. Depremde kırsalın ve #köylerin ihtiyaçları hakkında, her gün muhtarlarla teyit edilen köyler ihtiyaç haritası; https://itub.maps.arcgis.com/apps/dashboards/1bbee5d44fc14f2a86d5e43657127a83
39. Uber ile deprem yardım merkezlerine ücretsiz yolculuk; https://uber.com/tr/blog/uber-ile-deprem-yardim-merkezlerine-ucretsiz-yolculuk/
40. İhtiyaç sahipleri ile destek vermek isteyen kişiler ve kurumların buluştuğu online bir sosyal platform kooperatifi; https://ihtiyacharitasi.org
41. Misafir Öğrenci Sistemi, 10 ilde yaşanan iki ayrı depremden etkilenen öğrencilerin, 2022-2023 eğitim yılının ikinci döneminde tam burslu (eğitim, yemek, kitap) olarak öğrenim görebilmelerini sağlayan web uygulaması; https://misafirogrenci.org
42. TMMOB Barınma Ağı; https://tmmob.org.tr/barinma
43. Harita Genel Müdürlüğü Atlas adlı uygulamasına, afetten etkilenen bölgelerin hava fotoğraflarını ekliyor; https://atlas.harita.gov.tr/#6.96/36.8/35.827
44. Deprem ile ilgili açılmış tüm yardım sitelerinin rehberi; https://tumyardimlar.com
45. Son depremleri, istatistik ve deprem haritasını gösteren web uygulaması. https://sondepremler.org
46. Deprem bölgesindeki insanların iş bulmalarını/istihdam oluşturmalarını sağlayan proje. https://tr.kariyer.net/deprem-istihdam-seferberligi-ana-sayfa/
47. Deprem bölgesindeki hastane, eczane gibi sağlık kuruluşlarının konum bilgilerini gösterir. https://saglik.afetharita.com
48. Deprem ve Zemin İnceleme https://depremzemin.ibb.istanbul/guncelcalismalarimiz/
49. Gazetecilerin de yararlanabileceği bazı yararlı deprem , afet ve sonrası odaklı yararlı linkler.
50. Depremde araştırmacı gazetecilik: https://journo.com.tr/deprem-afet-gazetecilik-tavsiye
51. Afet yönetimi, afet bilinci, depreme hazırlık vb konularda sunum, kitap ve raporlarlar. https://istanbultek.academia.edu/MikdatKadıoğlu
52. Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü (MTA) Türkiye’de diri fay hattı üzerinde yer alan ve deprem riski taşıyan illerin yenilenmiş haritasını güncelledi https://buff.ly/3EkOYiO

Bu liste GIJNTürkçe tarafından hazırlanmıştır ve düzenli olarak güncellenmektedir.