Daha İyi Bilgi Edinme Talepleri İçin İpuçları: Bilgiye Erişim Hakkını Bir Sonraki Seviyeye Taşımak!

Pek çok muhabir, araştırmaları için Bilgi Edinme Hakkı Yasası (BEHY) taleplerine ve Bilgi Edinme Hakkı (BEH) mevzuatına güveniyor. Peki bu istekleri bir sonraki aşamaya nasıl taşıyabilirsiniz?

13. Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nda (GIJC23) düzenlenen bir panelde Güney Kore, Brezilya, İsveç ve ABD’den gazeteciler ve uzmanlar, Bilgi Edinme Hakkı Yasası (BEHY) taleplerinde daha iyi sonuçlar elde etmek, kamu bilgi arşivlerine kullanmak, redakte edilmiş bilgileri ortaya çıkarmak için yapay zekayı kullanmak ve iş birliğine dayalı Bilgi Edinme Hakkı (BEH) araştırmaları üzerinde çalışmak için stratejiler, tavsiyeler ve araçlar paylaştı.

Panelde Kore Araştırmacı Gazetecilik Merkezi’nden (KCIJ-Newstapa) araştırmacı gazeteci Myungju Lee, veri ve kamu kayıtları toplama projesi olan Data Fixers‘ın direktörü Luiz Fernando Toledo, kar amacı gütmeyen MuckRock Vakfı‘nın operasyon müdürü Amanda Hickman ve İsveç’in günlük gazetesi Sydsvenskan‘dan deneyimli bir gazeteci olan Mats Amnell yer aldı.

Bilgi Edinme Hakkı Yasası (BEHY) ve Bilgi Edinme Hakkı’nı (BEH) gazeteciler; eski bir Brezilya başkanının lüks harcamalarını ortaya çıkarmak, Güney Koreli savcıların lüks restoran yemeklerine yaptıkları belirsiz harcamaları araştırmak ve haber merkezlerini polis ve yerel yönetimler tarafından üretilen günlük belgeleri araştırmak üzere yapılandırmak için kullandılar.

Profesyonellerden ipuçları

Eski bir atasözünün aksine, yaşlı bir köpeğe her zaman yeni numaralar öğretebilirsiniz ve ister Bilgi Edinme Hakkı Yasası talep sürecinde yeni olun, ister üst düzey deneyime sahip olun, bu öneriler geliştirmenize yardımcı olabilir.

1. 1000 belge istemeyin, 10 tane isteyin (daha sonra takip isteğinizde fazlasını isteyin). Araştırmanız için yüzlerce, hatta binlerce belgeye ihtiyacınız olabileceğini düşünseniz bile hepsini birden istemeyin çünkü yetkililer zaman alan görevlerden kurtulmanın bir yolunu arayabilirler. İsveçli muhabir Amnell, önce birkaç belge istemenizi ve bunları aldıktan sonra büyük çoğunluğunu istemenizi, böylece talebiniz reddedilirse bir emsalinizin olmasını öneriyor.
2. Redakte edilmiş belgeler cesaretinizi kırmasın. Alınan belgelerdeki en küçük ipucunu bile bulmaya çalışın. BEHY’nızda düzeltilmiş metni ortaya çıkarmanız gerekiyorsa, aşağıda yer alan redaksiyon aracını yararlı bulabilirsiniz.
3. Uzmanlar ve uzmanlaşmış sivil gruplarla aktif olarak iş birliği yapın. BEHY yanıtları, hukuk veya muhasebe gibi alanlardaki uzmanlar tarafından en iyi şekilde yorumlanan teknik bilgileri içerebilir ve uzmanlaşmış sivil grupların, sizin gizlice araştırdığınız konuları araştırma geçmişi olabilir. İş birliğinin araştırmanız üzerindeki etkisini hafife almayın. Paneldeki gazeteciler tarafından verilen bir öneriydi.
4. BEHY isteğiniz reddedilirse pes etmeyin. Mahkemeye götürmek anlamına gelse bile bunun peşinden gidin. BEHY ve BEH mevzuatı, vatandaşların ve bunun sonucunda da gazetecilerin, bilgilerin tamamının veya bir kısmının reddedildiği veya taleplere hiç yanıt verilmediği durumlarda mahkemeye başvurmalarına olanak tanıyor. Amnell gazetecilere böyle bir durumda ahlaki argümanları değil hukuki argümanları kullanmaları gerektiğini hatırlattı. Bir yargıcın sadece demokrasiye, insan haklarına veya şeffaflığa saygı çağrısı değil, iddia için hukuki bir temel görmek istediğini söyledi.
5. Paylaşın, paylaşın, paylaşın. Araştırmanızın kapsamını ülke çapında ve hatta küresel olarak genişletmek için yerel kar amacı gütmeyen bağımsız haber odalarıyla ve daha büyük haber kuruluşlarıyla ortaklık yapın. Toledo, eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro yönetimindeki üç yıllık kamu harcamalarını kapsayan ve eski başkanın kamu parasını dondurma ve otellere nasıl harcadığını ortaya koyan binlerce BEHY talebine verilen yanıtları dünya çapındaki haber kuruluşlarından ortaklarla paylaştı. Toledo, “Bilgiyi paylaşmak, devlet gizliliğinden kaçınmanın en iyi yoludur” dedi.

Daha İyi BEHY Talepleri İçin ‘Muck-Rocker’ Araç Kutusu

Teknoloji, BEHY taleplerini ve BEH araştırmalarını bir sonraki seviyeye taşıdı ve diğer gazetecilerin yaptığı talepleri okumanın, BEHY talebinizi nasıl oluşturacağınız konusunda tavsiye almanın ve BEHY yanıtlarında düzeltilmiş metni görmenin yollarını sağladı.

ABD merkezli kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan MuckRock, ABD yargı yetkisine sahip bölgelerde BEHY taleplerinin yapılmasına yardımcı olur ancak uluslararası kullanıcılara BEH ile ilgili geniş bir hizmet yelpazesi sunacak şekilde genişledi.

Teklifin merkezinde, MuckRock’un küçük bir ücret karşılığında (üyelik sahibi kullanıcılar için 4 ABD Doları ve 2 ABD Doları) BEHY taleplerini sizin için dosyalayacağı veya ilham almak için kütüphanelerine göz atmanıza izin vereceği Kamu Kayıt Talepleri hizmeti bulunmakta. Sitenin geniş BEHY günlük arşivine (ABD federal, eyalet ve yerel kurumlara yapılan 58.819 BEHY talebi ve sayıları) ve örnek taleplere bakarak başka bir gazetecinin benzer bir talepte bulunup bulunmadığını öğrenin.

Muckrock tarafından sunulan diğer 40 araç arasında DocumentCloud, haber merkezlerinin katkıda bulunduğu ve MuckRock tarafından doğrulanan milyonlarca birincil kaynak belgeyi düzenlemenize, analiz etmenize ve barındırmanıza olanak tanıyor. Dikkate değer bir iki araç daha var:

• Bad Redactions.  BEHY talebinden aldığınız belgeler redakte edilmiş olabilir ancak temel metin hâlâ sağlam olabilir. Yanlış düzenlenmiş ek açıklamaları ve kurtarılabilecek ve muhtemelen düzeltmeler yoluyla okunabilecek metinleri ortaya çıkarmak için bu eklentiyi deneyin.
• oTranscribe. Farklı oynatma hızlarına ve zaman damgası ekleme gibi özelliklere izin vererek transkripsiyon sürecini kolaylaştırır. oTranscribe size otomatik olarak sesten metne dönüşüm sağlamasa da WhisperAI DocumentCloud eklentisi, OpenAI destekli bu otomatik transkripsiyon aracına erişmenizi sağlar.
• Tabula Elektronik Tablo Çıkarma, BEHYyanıt PDF’nizdeki tüm tabloları elektronik tablo formatına dönüştürecektir.

GIJN Kaynaklarını Unutmayın

GIJN’in BEHY ve BEH’ya ilişkin Küresel Kılavuzu ve “FOIA This!” Kaynak merkezi kıdemli danışmanı Toby McIntosh tarafından geliştirilen ve Dünya Çapında BEHY/BEH Yasalarının Kullanımına İlişkin İpuçları, Devlet Harcamalarının Ortaya Çıkarılması ve Devlet Verilerindeki Büyük Hikayeleri kapsayan bir dizi.

BEHY taleplerinin gönderilmesi ve alınması artık bir gazeteci ile sinir bozucu derecede kaçamak bir hükümet yetkilisi arasında bir fikir alışverişi olmak zorunda değil. Muhabirler bu ipuçlarını ve araçları kullanarak BEH araştırmalarını geliştirebilir ve BEHY taleplerini dünyanın her yerindeki meslektaşlarının çalışmalarından beslenen, teknolojiyle geliştirilmiş ve işbirliğine dayalı bir faaliyete dönüştürebilir.

GICJ23 panel moderatörü ve GIJN Bangla Editörü Miraj Chowdry’nin de söylediği gibi şunu unutmayın: “Samimi olmalısınız, ısrarcı olmalısınız ve yenilikçi olmalısınız.”

Girişte yer verdiğimiz oturum videosunun tamamını izleyebilirsiniz.