Madencilik Endüstrilerini Araştırmak

Doğal kaynakların (petrol ve gaz, kömür, kum gibi düşük değerli mineraller ve altın gibi yüksek değerli mineraller) çıkarılmasının yararları ve maliyetleri var.

Milyarlarca insanın hayatında maden çıkarımı baskın bir rol oynamakta.

Yeşil enerjiye geçiş için ihtiyaç duyulan kobalt, nikel ve lityum gibi madenler yüksek talep görüyor ve bu da madencilikle ilgili çevresel, sosyal ve yönetişim risklerine dikkat çekiyor.

Gazeteciler için bu “maden çıkarma endüstrilerinin” haberleştirilmesi üç geniş alanda yoğunlaşan fırsatlar sunmakta:

Finansal-Doğal kaynakların çıkarılmasından elde edilen gelirler ulusal ekonomiler ve hükümet gelirleri için önemli. Hükümetler ve şirketlerin karşılıklı bağımlılığı yolsuzluk için bir üreme grubu olmuşturuyor.

Çevre-Biyoçeşitlilik kaybına ve küresel ısınmaya katkıda bulunan bir unsur olarak maden çıkarma, hem yerelde su kirliliği hem de uluslararası olarak çevreye olumsuz maliyetler getirebiliyor.

Sosyal ve İnsan Hakları-Madenciler ve ilgili işleme endüstrilerinde çalışanlar genellikle düşük ücret almakta ve tehlikeli koşullarda çalışmakta.

Bu kılavuzda GIJN, madencilik endüstrilerinin araştırılmasına yardımcı olacak kaynakları biraraya getirdi.

Şirket ve devlet kayıtlarını araştırmak , iş dünyası ve hükümet yetkilileri arasındaki bağlantıları bulmak ve çeşitli çevresel etkileri anlamak gibi madencilik endüstrilerine özgü olmayan pek çok aracın kullanımını gerektireceğini unutmayın.  Özellikle bu alanda güvenlik riskleri de söz konusu olabilir.

Gazeteciler için Rehberler

Covering Extractives, merkezi ABD’de bulunan ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Doğal Kaynak Yönetişim Enstitüsü (NRGI) tarafından 2020 yılında hazırlandı. Özellikle muhabirleri hedefleyen rapor, arama aşamasından çıkarma aşamasına kadar olan süreci, bu süreç boyunca çeşitli noktalarda paraya ne olması gerektiğini ve bir haberi araştırırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini açıklayarak başlıyor. Hükümetler tarafından verilen madencilik imtiyazlarına odaklanan raporda “ruhsatlandırma sürecindeki başlıca yolsuzluk risklerini gösteren 12 kırmızı bayrak” bölümü yer alıyor. Kırmızı bayrak listesi 2017 Ulusal Petrol Şirketi Veritabanı raporunda da daha ayrıntılı olarak ele alınmakta.

Maden Çıkarma Sektöründe Yolsuzluğun Teşhisi: A Tool for Research and Action, özellikle gazeteciler için tasarlanmamış ancak ilgili bilgileri kapsamakta.

Maden Haberciliği: African Centre for Media Excellence tarafından 2018 yılında hazırlanan bir el kitabı ve arka planda soru listeleri ile dolu. (İndirmek  aylık ücretsiz abonelik gerekiyor.) Thompson Reuters Petrol ve Gaz Haberciliği El Kitabı: Petrol ve gaz endüstrisinin daha karmaşık yönlerinden bazılarını açıklayan 2015 tarihli kapsamlı bir rehber.

Uluslararası Veritabanları

Madencilik Endüstrileri Şeffaflık Girişimi (EITI): EITI web sitesi, 56 uygulayıcı ülke tarafından raporlanan madencilik sektörüne ilişkin verileri sunmakta. EITI Standardına uygun olarak EITI raporlaması, maden çıkarma endüstrisi zincirini kapsamakta. Maden çıkarma şirketlerinin haklarının ve mülkiyetinin tahsisinden, üretim ve ihracat istatistiklerine, maden çıkarma gelirlerinin toplanması ve tahsisine ve sosyal ve çevresel etkileri hafifletme çabalarına kadar bir dizi rapor. Ülke “puan kartlarının” da bulunabileceği ayrıntılı ülke düzeyindeki raporlara buradan erişilebilir. Ayrıca EITI uygulayan şirketlere ilişkin raporlara da bakınız. Kullanıcılar, EITI’nin veri teklifleri hakkında daha fazla bilgi edinebilir ve EITI’nin veri sayfası aracılığıyla ülke verilerini toplu olarak indirebilir .

Ulusal Petrol Şirketi Veritabanı (NRGI): 71 ulusal petrol şirketinin üretimi, gelirleri ve performansı hakkında bilgi içeren, aranabilir bir veritabanı. Doğal Kaynaklar Yönetişim Enstitüsü tarafından üretilmekte.

Kaynak Projeleri : Dünya çapında petrol, gaz ve madencilik kaynaklarının çıkarılması için şirketlerin yaptığı ödemeler hakkında bilgi içeren bir NRGI veritabanı.

Resource Contracts : Binden fazla madencilik ve petrol sözleşmesini barındıran bir NRGI portalı. Hükümetler ve şirketler arasındaki ortaklık anlaşmalarını çevreleyen gizlilik hakkında yazılmış  2024 Şubat tarihli blog yazısına bakınız.

Statista : Özel bir şirketten madencilik verileri yer alıyor.

Uluslararası Enerji Ajansı Enerji İstatistikleri Veri Tarayıcısı : 170’den fazla ülke ve bölge için 16 enerji konusuna ilişkin grafik ve tablolar içeren IEA istatistikleri yer alıyor.

Kritik Mineraller Politika Takipçisi : Hükümetlerin yeni kritik maden politikalarını keşfetmesine yardımcı olmayı amaçlayan bu IEA kaynağı, 35 ülkedeki kritik minerallerle ilgili politikaları açıklamaktadır.

Sözleşme şeffaflığı dijital takipçisi : Ne Ödediğinizi Yayınlayın adlı STK’nın EITI verilerine dayanan ülkelerin sıralaması.

Doğal Kaynak Rantları : Dünya Bankası personelinin tahminleri, Milletlerin Değişen Zenginliği raporunda açıklanan kaynaklara ve yöntemlere dayanmaktadır.

Enerji Enstitüsü, Dünya Enerjisine İlişkin İstatistiksel İnceleme : Dünya enerji piyasalarına ilişkin verileri analiz eder.

ABD Enerji Bilgi İdaresi : Uluslararası enerji verileri ve diğer çeşitli kaynaklara bağlantılar sağlar.

Afrika Veritabanları 

Oxpeckers Mayın Uyarısı : Afrika genelinde madencilik uygulamalarını ve lisanslarını takip edin. Oxpeckers Araştırmacı Çevre Gazeteciliği Merkezi aynı zamanda madencilik endüstrisi hakkında da araştırmalar yürütüyor.

Açık Veri Afrika : Madencilik faaliyetlerine ilişkin çok sayıda veri tabanı mevcut.

Sahiplik Odaklı Kaynaklar 

Açık Kurumsallar : Dünya çapında 60 milyondan fazla şirket hakkında bilgi içeren “Kurumsal dünyanın açık veritabanı”.

Açık Sahiplik : Hangi ülkelerin canlı merkezi kayıtları başlattığını gösteren bir harita. Ülke girişleri bazen ulusal veritabanlarına bağlantılar sağlar. Açık Mülkiyet Kaydı, Ukrayna, Birleşik Krallık, Danimarka ve Slovakya’dan aylık olarak güncellenen ulusal intifa hakkı verilerini kapsıyor. Kayıt, kurumsal mülkiyet hakkında daha iyi bilgi verilmesini savunan bir STK olan Open Ownership tarafından tutulmakta. Ayrıca Açık Sahipliğin nasıl kullanılacağına ilişkin açıklayıcı bir kılavuz mevcut.

Daha fazla bilgi için GIJN’in Şirketleri ve Sahiplerini Araştırma kılavuzuna bakınız .

Diğer Kılavuzlar ve Raporlar

Maden çıkarma endüstrileri hakkında çok sayıda yayın bulunmakta. Bu derleme, daha fazla çevrimiçi araştırmayı teşvik etmek için bir örnek olarak görülmelidir. 

Kritik Görev : Madencilik Endüstrileri Şeffaflık Girişimi tarafından hazırlanan bu 2022 raporu, seçilen geçiş minerallerinin küresel değer zincirlerine genel bir bakış sunuyor ve geçiş minerallerinin değer zincirlerindeki dört risk alanını tanımlayarak politika eylemleri, savunuculuk, analiz yoluyla risklerin nasıl azaltılacağına dair öneri ve ortaklık sunuyor.

Geriye Dönük Bağlantıları ve Şeffaflığı Teşvik Etmek: Madencilik Yerel Tedarik Raporlama Mekanizmasına İlişkin Sivil Toplum Rehberi :  “Küresel madencilik sektörünün yerel mal ve hizmet alımlarını en üst düzeye çıkarmasına ve daha şeffaf hale getirmesine yardımcı olan” bir STK olan Sınır Tanımayan Mühendisler Kanada’nın Afrika’ya odaklanan 2021 rehberi.

Madencilik sektörünün çevresel ve sosyal yükümlülükleri : Bu, Timothy Killeen’in Mongabay tarafından 2024 yılında yayınlanan Amazon’da Mükemmel Fırtına adlı kitabından alınan bir dizi eğitici makaleden biridir.

“ Çıkarıcılar neden önemlidir ?” BM Çevre Programı tarafından oluşturulan ilgili kaynaklara yönlendiren bir web sayfası başlığı.

Sürdürülebilir Kalkınma için Maden Çıkarma Endüstrilerini Dönüştürmek : 2020 Birleşmiş Milletler raporu şöyle diyor: “Madencilik endüstrileri, gelişmekte olan ülkelerde büyümeyi teşvik etmek, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek ve yoksulluğu azaltmak için muazzam bir potansiyele sahip. Ancak, hammadde açısından zengin ülkelerde madencilik endüstrilerinin sürdürülebilir kalkınmaya gerçek katkısı, çoğu zaman finansal, ekonomik, yönetimsel, sosyal ve çevresel kaygılar nedeniyle sekteye uğradı ve bu da sözde kaynak lanetine veya bolluk paradoksuna yol açtı.”

Madencilik Sektörü için 10 İnsan Hakları Önceliği : Madencilik Sektörü için 10 İnsan Hakları Önceliği: Sosyal Sorumluluk İçin İşletmeler adlı şirket üyeleri grubunun hazırladığı bir sorun özeti, madencilik sektöründe faaliyet gösteren işletmeler için “en alakalı, acil ve muhtemel 10 insan hakları etkisini” belirliyor.

Kayıp Milyonları Bulmak : Hükümetleri ve endüstriyi sorumlu tutmak için madencilik şirketlerinin gelir açıklamalarını kullanmaya yönelik STK Global Witness tarafından hazırlanan 2018 el kitabı.

Madencilik Endüstrilerine Genel Bakış : Dünya Bankası’nın madencilik endüstrilerine ilişkin çalışmalarının ana sayfası.

Madencilik Endüstrilerinde İyi Yönetişim Rehberi : Dünya Bankası 2018 “petrol, gaz ve madencilik geliştirme etrafındaki sayısız seçeneği daha iyi anlamak isteyenler için kaynak kitap.” Ayrıca cinsiyetle ilgili birkaç rapordan birine bakın: Madencilik Endüstrilerinin Cinsiyet Boyutları: Eşitlik için Madencilik .

Columbia Sürdürülebilir Kalkınma Merkezi : Maden zengini ekonomilerin hükümetleri, madencilik şirketleri, yatırımcılar ve sivil toplum liderleri dahil olmak üzere paydaşlara yardımcı olmayı amaçlayan kaynaklar ve analizler yer alıyor.

21. Yüzyılda Maden Kaynakları Yönetişimi: Madencilik Endüstrilerini Sürdürülebilir Kalkınmaya Yönelik Yönlendirme : Rapor, madencilik sektörüne yönelik 80’den fazla mevcut uluslararası yönetişim çerçevesini ve girişimini haritalandırıyor ve yeni bir çerçeve çağrısı yapıyor. 2020 yılında Birleşmiş Milletler Çevre Programı Uluslararası Kaynak Paneli için hazırlanmıştır.

Pulitzer Merkezi : Madencilik endüstrileri ve çevre üzerine makaleler yer alıyor.

Earth Journalism Network : Madencilik endüstrileri ve çevre üzerine makaleler yer alıyor.

Akademik çalışmalar 

Yine, sadece güncel literatürün gösterge niteliğindeki bir örneklemesi. Daha fazla akademik makale için JSOT, Google Scholar, ScienceDirect, Directory of Open Access Journals, IEEE Explorer gibi arama sitelerini kontrol ediniz.

Afrika’da madencilik endüstrisi ve insan hakları: Geçmişten ve geleceğe yönelik dersler : Afrika’daki madencilik endüstrisindeki insan hakları ihlallerinin doğasını ve etkenlerini incelemek için ilgili literatürün 2022 tarihli bir incelemesi.

Maden çıkarma ve endüstriyel kalkınma projelerinin Yerli Halkların yaşam yolları, toprakları ve hakları üzerindeki küresel etkileri : 2023’te yayınlanan ampirik bir analiz.

Büyük maden çıkarma endüstrilerini Afrika’daki madencilik sahalarındaki kırsal toplulukların sürdürülebilir kalkınmasıyla ilişkilendirmek: Zorluklar ve yollar : Madenciliğin topluluk gelişimini destekleyip desteklemediğine 2023’te bir bakış.

Madencilik endüstrilerinde çatışma yönetimi: Latin Amerika’daki dört madencilik projesinin karşılaştırılması : Latin Amerika’daki büyük madencilik operasyonlarının yöneticileri tarafından kullanılan çatışma yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi.

Madencilik endüstrileri ve çevre: Küresel tarihte üretim, kirlilik ve protesto : “Madencilik endüstrileri ve Çevre” özel sayısıyla ilgili özel sayının parçası olan 2021 tarihli bir makale.