Küresel Dalga Etkisi: GIJC23 Konferansı Dünyanın Çeşitli Ülkelerinden Katılan GIJN Bursiyerlerini Nasıl Etkiledi?

Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nın sona ermesinden bir gün önce Perşembe akşamı, araştırmacı gazeteciliğin sertifikalı rock yıldızları bağımsız araştırma kuruluşu VSquare’den Polonyalı muhabir Mariusz Sepiolo, Almanya’dan, Panama Belgeleri’ni araştıran ekibin bir parçası olan Pulitzer Ödüllü gazeteci Bastian Obermayer  yanyanaydı. Sepiolo’nun basit bir talebi vardı: Obermayer’den onların bağımsız yayın organı hakkında bir şeyler söylemesini istiyordu.

Sepiolo, “Böyle kısa videoları toplayıp sosyal medyamızda yayınlamayı planladık” diye açıklıyor. Ve Obermayer’ın, “göz açıp kapayıncaya kadar” bu teklifi kabul etmesine biraz şaşırdığını belirtiyor.

Bu gibi anlar 13. Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nda (#GIJC23) GIJN bursiyerlerinin birçoğunun dikkatini çekiyor ve çalışmalarını takdir ettikleri ya da örnek aldıkları diğer gazeteciler ve meslektaşlarıyla tanışmalarına ve paylaşmalarına olanak sağlıyor. Araştırmacı gazetecilerin dünya çapındaki en önemli buluşmalarından biri olan konferansa bu yıl 130 ülkeden 2.100’den fazla gazeteci katıldı. Konferansta araştırmacı gazetecilik teknikleri üzerine düzinelerce panel tartışmasının yanı sıra, çok sayıda atölye çalışması ve ağ kurma oturumu düzenlendi.

GIJN ayrıca her konferans için gelişmekte olan ülkelerden gazetecileri ücretsiz olarak konferansa getirmek üzere fon buluyor. Bursiyerler, ülkelerinde yaptıkları gazetecilik türüne göre seçiliyorlar. Her bir bursiyere konferansa katılmaları için uçak bileti, konaklama ve bilet sağlanıyor.

GIJN, GIJC23’te düzinelerce gelişmekte olan ve geçiş sürecindeki ülkeden 100’den fazla bursiyere sponsor oldu. GIJN ortakları ve bağlı gruplar da yüzlerce kişiye sponsor oldu. Bu gazetecilerin birçoğu GIJC’ye ilk kez katıldı ve gazetecilere belki de asla göremeyecekleri, bilemeyecekleri diğer muhabirlerle tanışma, alanları ile ilgili ipuçlarını öğrenme ve farklı araçları kullanma şansı sunuldu.

“Dünyanın farklı yerlerinden gelen bu kadar harika gazeteciyi bir arada görmemiştim. Bir yandan karınca yuvası gibi görünüyorlar,  öte yandan her şey çok iyi organize edilmişti.” diyor Belarus Araştırma Merkezi için Çekya’da sürgünde çalışan GIJN bursiyeri Alexander Yarashevich.

GIJC23’e 130 ülkeden 2.100’den fazla gazeteci katıldı; bunların 100’den fazlası doğrudan GIJN tarafından, 200’den fazlası ise konferans ortakları tarafından desteklendi. Resim: GIJN/Wiktoria Gruca

Veri Gazeteciliğinin Güçlendirilmesi

Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki küçük haber odalarından gelenler olmak üzere bazı bursiyerler için konferans, özellikle veri gazeteciliği alanında yeni beceriler edinmek için bulunmaz bir fırsattı. Konferansta Microsoft Excel eğitimi gibi temel konulardan başlayarak veri görselleştirme teknikleri ve Flourish gibi araçların kullanımı gibi daha ileri düzey konulara kadar çok çeşitli atölye çalışmaları ve panel tartışmaları düzenlendi.

Sri Lanka’dan katılan Rifthi Ali, “Birçok araç öğrendim” diyor ve ekliyor: “Veri gazeteciliği için birçok yeni şey öğrendim ve bunları hikayelerimde nasıl kullanabileceğimi öğrendim. Bu yüzden konferansta öğrendiklerimi kullanmayı planlıyorum.”

Ali’ye göre, daha fazla şeffaflık ve kamu bilinci yaratmak için bilgi edinme hakkı yasalarının kullanılmasına ilişkin oturum, kendi ülkesi Sri Lanka’da da benzer bir şey başlatabileceği fikrini doğurdu. Bu oturumdan sonra, Sri Lanka’da RTI savunuculuğu için nasıl bir merkez kurabileceği konusunda tavsiyelerde bulunan konuşmacılardan biriyle yüz yüze konuşma fırsatı buldu.

Chat GPT ve Yapay Zeka

Her ne kadar veri gazeteciliği çoğu araştırmacı için en önemli öncelik olsa da, konferans aynı zamanda verilerin araştırmacı gazeteciliğin de bir parçası olduğunu pekiştirdi. Bazı araştırmacılar  ChatGPT gibi yeni yapay zeka araçlarının araştırma çalışmalarına nasıl yardımcı olabileceğini anladı.

Sırbistan’dan GIJN bursiyeri Natalija Jovanovic, kendisi için öne çıkan panelleri şöyle açılıyor:

“Hikayelerimizi takip etmek için kullandığımız araçlara ve giderek büyüyen listemize yenilerini ekledik,” diyor. “Dolayısıyla, özellikle ChatGPT söz konusu olduğunda, Google’da gezinmek ve ihtiyacımız olan belgeleri bulmak için kısayollar oluşturmak ve belgeleri yabancı dillerden çevirmek ve tüm bunları günlük işlerimize uygulamak için bu bilgileri kullanıyor ve uyguluyoruz.”

Bolivya’dan GIJN bursiyeri Mercedes Bluske, Jovanovic’in yorumlarını yineleyerek, konferans eğitiminin, araştırma çalışmalarında yapay zeka kullanımını ileride haberlerine dahil etmeye çalışacak kadar kendine güvenmesine yardımcı olduğunu söylüyor.

Daha İyi Araştırma için İş Birliğinin Teşvik Edilmesi

GIJN’in küresel konferanslarının bir diğer önemli yönü de hem bölgesel ağ oluşturma oturumları hem de gazetecilerin ulus ötesi iş birliklerinin nasıl daha etkili hale getirilebileceğini konuştukları paneller sayesinde iş birliğini teşvik etmeksidir.

Tayvan’dan gelen Yian Lee, konferansa katılmanın sonuçlarını neredeyse anında görmüş. Lee, “GIJC23 sırasında tanıdığım bir gazeteciyle birlikte bir haber üzerinde çalışıyorum ve bazı atölye çalışmalarında öğrendiğim araçları ve veri tabanlarını kullanıyorum” diyor.

Çalışmaları kadınlar, çocuklar, eğitim ve engelliler üzerine yoğunlaşan Nijeryalı bir bursiyer, GIJC23’ün kendisine çalışmalarının kapsamını nasıl genişletebileceğini gösterdiğini söylüyor.

Blessing Oladunjoye, “Farklı hikâye fikirlerini tartışabilmenin yanı sıra, konferansın bir sonucu olarak yapabildiğim iki önemli iş birliği var,” diyor ve atölye çalışmaları ve panellerin Nijerya’da tekrarlayabileceği hikâyeler için ipuçları oluşturmasına da yardımcı olduğunu ekliyor.

Ayrıca konferans Oladunjoye’ye çalışmaları için daha fazla bağlantı ve akıl hocaları sağladı. “Farklı ülkelerden gazeteciler, arkadaşlar edindim ve bir şeye ihtiyacım olduğunda her zaman onlara ulaşabilir ve yardım alabilirim” diyor.

Küresel Topluluk

Araştırmacı gazetecilik yalnız bir uğraş olabilir. Birçok bursiyer için GIJC23’e katılmak, dünya genelinde basın özgürlüğüne yönelik artan zorluklara rağmen, kendileri gibi hikayeleri ve sorunları araştırmaya ve derinlemesine incelemeye çalışan pek çok kişi olduğunu fark ettikleri; nadir bir yakınlık ve dayanışma anı!

Bluske, “Katılmanın faydaları, meslektaşlar tarafından paylaşılan araçların yanı sıra, dünyanın dört bir yanındaki gazetecilere erişim fırsatıdır” diyor. Sadece meslektaşlarıyla da değil; GIJC23’te potansiyel fon sağlayıcılarla da tanışabildiğini belirtiyor. “Bu, sizi karşılayan ve birlikte daha büyük hedeflere ulaşmanız için sizi destekleyen küresel bir topluluk” diyor.

Yarashevich de aynı fikirde; katıldığı oturumların, haber merkezlerini yeni kuran araştırmacı gazetecilik projeleri için nasıl daha fazla fon yaratabileceği konusunda yeni bilgiler sunduğunu söylüyor.

GIJN bursiyerlerinin birçoğu için konferansın en enerji verici ve ödüllendirici yönü, daha büyük bir topluluğa ait olma duygusuydu. Sepiolo bir gazeteci olarak yaptığı günlük iş hakkında şunları söylüyor: “Masanızın başında oturuyorsunuz, insanları arıyorsunuz, bazen seyahat edip onlarla buluşuyorsunuz, Excel tablolarını inceliyorsunuz.” Bu günlük işlerde, yaptığınız işin daha büyük bir şeyin parçası olduğunuzu hissettirmesi nadir bir durumdurama GIJC23’e katıldığımda: “Yalnız olmadığımı hissettim.”

Amel Ghani, Pakistan’da yaşayan GIJN’in Urduca editörüdür. Ülkedeki dini siyasi partilerin yükselişi, çevre, işçi hakları, teknoloji ve dijital haklar gibi çeşitli konularda haberler yapmaktadır. Fulbright bursiyeri ve araştırmacı gazetecilik alanında uzmanlaştığı Columbia Üniversitesi’nden gazetecilik alanında yüksek lisans derecesine sahiptir.