Gizli Kaynakları İşe Almak: Nerede Bulacağız ve Nasıl Güvende Tutacağız?

Araştırmacı gazetecilik alanındaki kaynaklar çığır açan hikayelerin can damarıdır ve bunları korumak çok önemlidir.

Kaynakları bulma, kullanma ve koruma sanatında Bastian Obermayer‘den daha deneyimli çok az muhabir var. Ödüllü Alman muhabire daha sonra Panama Belgeleri olacak belgelerden oluşan bir hazine verildi.

Kaynağın Gücü

Panama Belgeleri’nin özünde offshore finans sektörünün rolünü ve suça ve suiistimallere nasıl olanak sağladığını açığa çıkaran 11,5 milyon belgenin sızdırılması vardı. Son yıllardaki en etkili gazetecilik çalışmalarından biri olarak duruyor ve büyük küresel skandalların ortaya çıkarılmasında gizli kaynakların önemli rolünü vurguluyor.

Peki kaynaklar neden belirli gazetecileri diğerlerine tercih ediyor? Bu son derece hassas belgeler neden başkasının eline değil de Obermayer’in eline geçti?

Obermayer, 13. Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nda (#GIJC23) “Özel bir nedeni yok” dedi ve hikayenin ilk olarak The New York Times ve The Washington Post’tan gazetecilere yollandığını, yanıt alamayınca kendisine e-posta atıldığını yani kendisinin de ifadesiyle kaynağın temas kurduğu üçüncü gazeteciydi.

Özetle: “E-postalarınıza yanıt vermek ve aramaları yanıtlamak için her zaman zaman ayırın. Bunlar size ulaşmaya çalışankaynak olabilir.”

Profilinizi Oluşturun

Bir meslektaşıyla Paper Trail Media araştırma platformunu kurmadan önce Süddeutsche Zeitung’da muhabirlik yapan Obermayer, “Kaynak çekmek için güçlü bir çevrim içi varlık geliştirmeniz gerekiyor” dedi. Muhabirler bunu kendilerini çevrim içi ortamda daha öne çıkararak, sosyal medya platformlarında aktif bir varlık göstererek ve gazetecilik çalışmalarının kolayca erişilebilir olmasını sağlayarak yapabilirler. Kolayca keşfedilebilir olmanın çok önemli olduğunu söyledi.

Kişisel Hayatınızı Gizli Tutun

Obermayer, kişisel hayatınızı özel tutmanın ve mümkün olduğunca sıkıcı görünmenin önemli olduğunu söylüyor. Herhangi bir potansiyel kaynak kişisel hayatınız hakkında ne kadar az şey bilirse o kadar iyidir. Obermayer, “Bilgiyi gereğinden fazla paylaştığını düşünen bir kaynak, ‘Size verdiğim bilgilere dikkat edin çünkü çocuklarınızın olduğunu biliyorum’ dedi” diye belirtti Obermayer. “Bu, insanların senin hakkında bilmesini istemediğin bir şey.”

Kaynağı Koruyun

Kaynaklarınızın ilk temas anından yayınlandıktan sonraya kadar kendilerini güvende hissetmelerini sağlayın. Kaynakları eylemlerinin olası sonuçları hakkında bilgilendirmek de gazetecinin sorumluluğundadır. Obermayer, muhabirlerin kendilerini nasıl koruyacakları ve bunu nasıl sağlayabilecekleri konusunda bilgi edinmeleri gerektiğini söylüyor.

Sebepleri Anlayın

Aynı oturumda konuşan İsveçli araştırmacı muhabir Axel Gordh Humlesjö, CIA casuslarının kaynak seçerken “MICE” kısaltmasını akıllarında tuttuklarının bildirildiğini belirtti. Bu, finansal kazançtan (para), kişisel inançlara (ideoloji), dış baskılara (baskı) veya ego güdümlü arzulara (ego) kadar değişebilen, insanların bilgi sızdırma veya ihbar etme konusunda sahip olduğu çeşitli motivasyonları ifade eder.

“Patronundan nefret eden biri olabilir. Bazen kaynakların kendi gündemleri olabilir ve güdüleri de kamu yararına tamamen uygun olabilir” dedi Obermayer. Bir kaynağın muhabire yönelmesine neden olabilecek itici faktörleri anlamak önemli olsa da, onların motivasyonlarının hikayenizin bir parçası olması gerekmez. “İnsanların size bu belgeleri neden verdikleri önemli değil, önemli olan bunların doğru olup olmadığıdır.”

Muhabirlerin kaynaklarını korumalı, bir gazeteciyle konuşmanın olası sonuçlarının neler olabileceğini açıklamalı ve onların bilgilerini korumalarına yardımcı olmalıdır. Resim: GIJN/Heino Ollin