Çamaşırhanelerden Merkez Bankalarına Parayı Takip Etmek!

Küresel kara para aklama, küresel GSYİH’nın tahminen %2 ila %5’ini oluşturuyor. Bu, ABD doları cinsinden 800 milyar ila 2 trilyon dolar anlamına geliyor. Bu, suçluların ve yolsuzluğa bulaşmış memurların yasa dışı faaliyetlerinden elde ettikleri mali gelirleri saklamalarının bir yolu ve araştırmacı gazeteciler için klasik bir “parayı takip etme” hikayesi.

Peki nereden başlayacaksınız? Bankalar kara para aklayıcılar için çok önemlidir ancak yalnızca belirli bilgileri kamuya açıklayabilirler. Lübnan veya Hong Kong gibi bankacılık gizliliği kanunlarının geçerli olduğu ülkelerde, müşteriler ve şirketler hakkındaki bilgiler ancak yargı müdahalesi yoluyla ortaya çıkabilmekte.

13. Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nda ( #GIJ23), son yıllarda kara para aklama ve yasa dışı finansal akışlarla ilgili büyük hikayeleri duyurmaktan sorumlu üç kuruluştan gazeteciler, kodu kırma ve suçluların varlıklarda neyi saklamaya çalıştıklarının izini sürme konusunda en önemli ipuçları olan işlemler, paravan şirketler ve offshore hesaplar hakkında bilgi verdi.

Suçlu Gibi Düşün

Suçlular bankaları nasıl kullanıyor ve parayı nasıl saklıyor? Birden fazla banka hesabı, sahte faturalar, paravan şirketler ve vergi kaçakçılığı gibi yöntemlerden sadece birkaçı. Kara para aklama, gayrimenkul veya diğer kişisel varlıkları, pahalı danışmanların veya lobicilerin işe alınmasını veya paranın bir yerden başka bir yere taşınmasına hizmet eden sözleşmelerin düzenlenmesini kapsayabilir. Bu faaliyetlerle ilgili kayıtlardan başlamak için iyi yerlerdir.

Şirket Gibi Düşünün

Araştırdığınız bir şirketin oluşturabileceği veri ve belgeleri arayın. Her ayrıntıya dikkat edin. Hangi isimler anılıyor? Araştırabileceğiniz başka şirketlerden bahsediliyor mu? Bazı resmi kayıtlarda, şirketlerin kanunen hesapları ve diğer bilgileri beyan etmesi gerekir. Sizi paravan şirketlere veya onların sahiplerine yönlendirebilecek kurumsal bildirimlere, denetim raporlarına, satın almalara ilişkin ayrıntılara bakın. Sözleşmeler de bilgi verebilir: yükleniciler kimlerdir ve şartlar nelerdir? İşletmeleri yasa dışı faaliyetlerinin bir parçası olarak kullanan suçluların avukatları, muhasebecileri ve personeli olacak. Missouri Üniversitesi Gazetecilik Okulu’ndan profesör olan oturum moderatörü Martha Steffens, “İş yapısını takip etmek parayı takip etmemize yardımcı olabilir” dedi.

Varlıkları İnceleyin

Bankalar ve özel şirketler çok kapalı olabilir ve bu nedenle araştırmak zor olabilir. Kara para aklama ve yolsuzluk yaptığından şüphelenilen bir Banque du Liban valisi hakkında soruşturma yürüten bağımsız pan-Arap haber sitesi DARAJ’ın kurucu ortağı ve CEO’su Alia İbrahim , “Orada olanla yetinmek zorundasınız” dedi. Bu, bu şirketlerin veya hesap sahiplerinin sahip olabileceği diğer varlıkları (özellikle de tatil evlerinden diğer şehirlerdeki boş dairelere kadar) araştırmak anlamına geliyor.

Panama Belgeleri araştırmalarına katılan Nijeryalı yayın Premium Times’ın operasyon müdürü Musikilu Mojeed, sızdırılan bilgiler olmadan varlıkları izlemenin, bir bireyin veya şirketin ne kadar harcadığına ve ne kadar paranın hareket ettiğine ilişkin belgeleri bulmanıza yardımcı olabileceğini söylüyor. Bazı ülkelerde mülk satın alımlarına ilişkin kamu kayıtları mevcut. OCCRP’nin kurucu ortağı ve inovasyon başkanı Paul Radu, Doğu Avrupa’daki şirketleri ve bireyleri araştırırken, mülk anlaşmasından tüm işlem kayıtlarını almak için FOI talebi kullandıklarını, bunun da bireyin İsviçre’de de banka hesapları olduğunu gösterdiğini söyledi. “Başlangıçta hiçbir bağlantınızın olmadığı bir ülkeden ipi çekebilirsiniz” diyor.

Sosyal ağlarda ters görüntü arama ve coğrafi konum gibi açık kaynaklı araştırma araçları, araştırdığınız kişilerin aile üyelerinin veya yakınlarının bu mülklerde bulunup bulunmadığını veya jet ve yat gibi varlıkları kullanıp kullanmadığını anlamanıza da yardımcı olabilir. Örneğin, 2020 yılında Alexey Navalny’nin Yolsuzlukla Mücadele Vakfı, özel jet ve yat bilgilerini takip ederek ve bu bilgileri kadının Instagram’da paylaştığı tekne görselleriyle eşleştirerek kamu fonlarını metresine aktaran bir bankacıyı açığa çıkardı.

Mahkeme Davalarını Düşünün

Araştırdığınız şirketleri ilgilendiren tahkim işlemleri ve mahkeme belgeleri, adı geçen diğer kişiler, banka hesap konumları veya bağlantılı şirketler gibi kritik ayrıntıları ortaya çıkarabilir. OCCRP, profesyonel bir kara para aklayıcıyı araştırırken, New York’ta kendisine karşı bir dava açılmış olduğundan mahkeme belgelerine erişmek için ABD FOIA’dan yararlandı. Belgeler, soruşturma konusuyla ilgili daha önce görülmemiş işlemleri içeriyordu.

Dahili kaynakları geliştirin

Zincirin tepesindeki suçlulara odaklanırken, daha sıradan kaynakları geliştirmeyi unutmayın. Mojeed, “Bankacıların ve iş insanlarının sürücüleri büyük bilgi kaynaklarıdır” dedi. “Sıradan kaynaklar patronlarının çağrılarını, konuşmalarını ve stratejilerini dinler.”

Yardım isteyin

Kara para aklama ve yasadışı mali akışlar sınırları ve yetki alanlarını aşmaktadır. Dünyanın her yerindeki araştırmacı meslektaşlarınızla iş birliği yapın. Onlar; sizin aşina olmadığınız bilgi ve sistemlere erişebilirler.

Açık Veritabanlarını Kullanın

Panelde şirketler ve bireyler üzerinde arama yapılmasına yardımcı olabilecek bir dizi açık, aranabilir veri tabanından bahsedildi:

• OpenCorporates, 130’dan fazla alana ilişkin 225 milyon şirket ve şirkete ait ücretsiz ve açık şirket verileri sunmakta.
• OCCRP’nin Aleph’i mahkeme arşivleri, tapu kayıtları, yaptırım listeleri, mali kayıtlara dair  bulgular dahil olmak üzere birden fazla kaynaktan veri aramanıza olanak tanır.
• OCCRP’nin Araştırma Paneli şirket, tapu ve mahkeme kayıtları için küresel bir kamu sicilleri endeksi kapsar.
• ABD Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi yaptırım listelerini kontrol etmenize olanak tanırken, ABD Yabancı Ajanlar Kayıt Yasası web sitesi, şüpheli suçlular tarafından kara para aklamanın bir yolu olarak çalıştırılan lobicileri derinlemesine incelemenize yardımcı olabilir.

Ayrıca GIJN’in gizli para avlamaya yönelik araç kutusunu ve organize suç finansmanını araştırmaya yönelik rehberimizi de kullanmak isteyebilirsiniz .

Hatalara Dikkat Edin

Zengin insanlar ve suçlular cezasızlık hissine sahiptir ve bu da pervasızlığa yol açabilir. Radu, kendilerini kolluk kuvvetlerine karşı o kadar korunaklı hissederlerki, hata yapabileceklerini ve hatta suiistimallerini gösterebiliyorlar diyor. Her şeyi satır satır dikkatlice okuyun. Örneğin, Rus mafyasının karıştığı kara para aklamayı araştırırken OCCRP, kara para aklama işlemlerinin her seferinde bu kadar incelikli bir şekilde “kırmızı ringa balığı” olarak etiketlenmediği Avusturya’daki avukatlarıyla ilgili belgeler buldu.