Uçakları ve Gemileri Takip Etmek: Uzmanlardan İpuçları!

Yatırımları delen şirketlerden kokain rotalarına, mültecileri geri yollamaya çalışanlardan insan kaçakçılığına gemileri ve uçakları takip etmek araştırmacı gazetecilerin araştırmalarını geliştirmeleri için dünya genelinde önemli bir iştir.

13.Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı’nda (#GIJC23) gemi ve uçakları takip etme oturumunda Sigma ve European Press ödüllü gazeteci  Emmanuel Freudenthal uçakları takip etme ipuçlarını, Lighthouse Reports‘dan Bashar Deeb  dijitalde kaybolan gemileri nasıl takip ederiz konulu içerikler paylaştı. Panel ICIJ eğitim direktörü ve Avrupa iş birliği kordinatörü Jelena Cosic tarafından yürütüldü.

Haber Konusu Bulmak 

Herhangi bir uçağı takip etmek sizi bir noktaya taşımaz bu nedenle akışı takip edin yani onların ritmine uyun diye tavsiye veriyor gazetecilere ve ekliyor; “En zor tarafı haber fikri bulmak” diyor gazeteci Freudenthal. Güneşli bölgelere tatilcileri götüren sıkıcı uçaklardır. En işe yarayan şey yankı yaratabilecek hikayeyi kovalamaktır bu da uçakları yakından görmenizi anlamanızı sağlar.

Freudenthal 2020 yılında Paul Rusesabagina hakkında bir haber okuyor. Haberde otel müdürü Don Cheadles’in Hotel Rwanda filmindeki karakterden etkilendiği yani ilham aldığı yazıyordu. Ülkesine dönünce de tutuklandığı bilgisine yer verilmişti. Rusesabagina yıllarca Amerika’da yaşamıştı ve Rwanda yönetimi eleştiren birine dönüşmüştü. Freudenthal Rusesabagina’nin özel jet tutup ülkeye neden gittiğini merak ediyor ve böylece araştırmasına başlıyor.

FlightAware‘den belirli tarihlerin bilgisini ham verileri kullanarak uçağın Dubai’den ayrıldığını öğrendi ayrıca haberlerden de bilgi edinmişti. Tüm uçuşlara baktı Dubai’den Rwanda’nın başkenti Kigali’ye gidişleri inceledi. Uçaklardan birinin Rwanda’ya gittiği görülse de uçağın verisine bir süre sonra ulaşamadı. Bu nedenle Freudenthal başka bir veritabanını inceledi.

“Takip ettiğiniz uçak mevcut veritabanında yoksa bu varolmadığı anlamına gelmez” diyor. ” Diğer veritabanlarını kontrol edin çünkü bazı hava taşıma araçlarının verisi toplanmıyor olabiliyor ya da Afrika’nın çoğu bölgesinde olduğu gibi yeterince veri toplayan noktalar olmuyor. ”

Uçağın gerçekten Kigali’ye gittiğini kanıtladıktan sonraki adım, jetin kime ait olduğunu kanıtlamaktı. Bunu yapmak için “en kapsamlı uçak kayıt veritabanına” sahip web sitesi AirFrames’i kullandı.

Google ve sosyal medya aramaları sayesinde, o özel jet şirketini başka kimin kullandığını bulabildi ve sonunda bunun bir kaçırılma olduğu sonucuna vardı. “Bunu daha sonra kanıtlayabildik çünkü Rusesabagina bizzat uçağa bir toplantı için Burundi’ye gideceğini düşünerek bindiğini söyledi” diyen Freudenthal, şunları ekledi: “Özel jet şirketleri de dahil olmak üzere bu tür hikayeler için çok sayıda hikaye bulabilirsiniz. Araştırmanızı zenginleştirecek resimler çünkü.

Uçaklara ilişkin verilere erişmek için ADS-B Exchange, Icarus Flights veya The OpenSky Network gibi çevrim içi veritabanlarını kullanmanın yanı sıra uçakları takip etme konusunda ciddi çalışan gazeteciler pilotlar ve havaalanı çalışanlarıyla arkadaşlık kurmalı. Freudenthal, “Çok açık olabilirler ve araştırmalarınız için çok yararlı kaynaklar olabilirler” diyor.

Araştırmacı gazeteci Emmanuel Freudenthal, GIJC23’te uçak ve gemi takibi konulu bir panelde konuşuyor. Resim: GIJN/Heino Ollin

Bir Gemi Çevrim Dışı Olursa Ne Yapmalı?

Bashar Deeb, deniz trafiğini titizlikle takip ederek birçok çığır açıcı haber hazırladı.

Deeb, “Gemileri takip etmek, gazetecilerin yetkililerin ve özel şirketlerin yasa dışı ve etik olmayan davranışlarını ortaya çıkarmasına yardımcı olabilir” dedi. Gazeteciler, insan hakları ihlalleri, çevre suçları hakkında haber yapmak için gemileri takip edebilir, yaptırımları ihlal eden şirketleri izleyebilir ve göçmen teknelerinin yasadışı geri itilmesine karışan sahil güvenlik kurumlarını takip edebilir.

Deeb’in 2022’de üzerinde çalıştığı en önemli projelerden biri Suriye’nin “Kanlı” Fosfatlarıydı. Bu araştırma, 2018’den bu yana yaptırım uygulanan bir Rus şirketi tarafından Suriye’ye ihraç edilen milyonlarca dolar değerindeki fosfatın Avrupa gübre pazarlarına girdiğini ortaya koyuyor.

Şaşırtıcı bir şekilde bir gemi takip araştırması için bu hikaye birçok durumda sosyal medyaya dayanıyordu. Arama çalışmaları Suriye’nin fosfat ihracatının ana kapısı olan Tartus limanında başladı. Limanın Facebook sayfasından hangi gemilerin yanaştığı ve bu gemilerin gelen ve giden kargoları hakkında bilgi yayınladı. Ancak 2020 yılında bağlantı noktası aniden güncellemeleri paylaşmayı durdurdu ve önceki gönderilerini sildi.

Sosyal medya aramaları işe yaradı: Deeb ve ekibi liman işçilerinin profillerini buldu. Bunlardan bazıları limanın fosfat yükleme rıhtımlarına yanaşmış gemilerin resimlerini paylaşarak araştırnma için görsellerin yanı sıra gemilerin limanda olduğu tarihleri ​​de paylaştı.

Gemi takipçilerinin her zamanki en iyi kaynakları, deniz veritabanlarının kapsamlı bir listesi bu durumda pek kullanışlı olmadı çünkü bu gemiler transponderlerini kapattılar ve Kıbrıs yakınlarında çevrim dışı oldular ve haftalar sonra aynı bölgede bir yerde yeniden ortaya çıktılar artık yasadışı fosfatlarla yüklüydüler ve yeni limanlara doğru yola çıkmışlardı.

İş Birliğinin Gücü

Bu noktada Deeb ve meslektaşları gümrük kayıtlarını almak için FOI (bilgi edinme özgürlüğü) talepleri göndermek üzere Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi’ne (OCCRP) ve üye kuruluşlarına başvurdu.

Şirket kayıtları, kurumsal kaynaklar, ulusal veritabanları ve AB ve BM ticaret verileriyle birlikte FOI taleplerine verilen yanıtlar, yaptırım ihlallerini gizlemek için tasarlanan karmaşık tedarik zincirinin ortaya çıkarılmasına yardımcı oldu. Yapbozun bazı parçaları uymadığında Google Earth ve Sentinel’den alınan uydu görüntülerine başvurdular. Kimliklerini ve konumlarını doğrulamak için uydu görüntülerinde görülen gemileri titizlikle ölçtüler, boyutlarını ve şekillerini sosyal medya paylaşımlarında görülenlerle karşılaştırdılar.

Deeb’in bu deniz labirentindeki yolculuğu sürükleyici bir anlatımla sonuçlandı ve geleneksel yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda bile gemilerin takip edilebileceğini kanıtladı.

Gemileri Takip Etmek İçin Hızlı İpuçları:

• Liman işçilerinin ya da gemi mürettebatının yerini tespit etmeye çalışın. Evlerinden kilometrelerce uzakta bulunan bu denizciler, sıklıkla denizcilik yaşamlarına dair kısa kesitleri paylaşarak, istemeden de olsa araştırmanın gizli köşelerini aydınlatıyorlar.
• Filetype: .pdf “geminin adı” gibi Google aramalarıyla şansınızı deneyin. Bu, Google tarafından dizine eklenen ve geminin adını içeren herhangi bir pdf dosyasını ortaya çıkaracaktır. Belki mürettebat listesini bir yerlerde bulabilirsin. Şaşırabilirsiniz.
• Çeşitli sosyal medya platformlarında #hashtag aramalarını deneyin. Limanları ve gemi adlarını deneyerek başlayabilirsiniz.
• Gemi sahiplerini bulmak için gemiler ve şirketler hakkında güvenlikle ilgili bilgiler sağlayan Equasis’i deneyin ve onlarla iletişime geçmekten çekinmeyin. Elbette araştırmanızı vaktinden önce açıklamamaya dikkat edin.
• Çeşitli gemilerden gelen mesajların dökümlerini görüntüleyebileceğiniz Nautoshark’ı kullanarak deniz telsiz iletişimlerini kontrol edin. Mesajlar tarihe veya önceliğe göre filtrelenebilir.

Profesyonel ipucu: Kullanıcıların cihazlarından paylaşılan konum verilerini değiştirmesine olanak tanıyan teknolojiyi anlayın yani konum sahteciliğine karşı dikkatli olun. Bu çok nadir durumlarda olur.