

Evde Haber Yazarken Açık Kaynak Araçları Kullanmaya Yönelik 5 İpucu
Açık kaynak araçlar, kullanıcı tarafından oluşturulan içerikler ve gelişmiş arama yöntemlerinin kullanılması, araştırmacı gazetecilerin COVID-19 salgınıyla ilgili büyük haberleri evde karantinada çalışmalarına olanak sağladı.
Saniyede 6.000 tweet gönderiliyor ve YouTube’a dakikada 500 saatten fazla içerik yükleniyor ancak aradığınızla alakalı, güvenilir bilgiler bulmak çok zor!
Ancak uzmanlar en iyi açık kaynak araçlar üzerinden araştırma yapmanın bile işin sadece yarısı olduğu yönünde uyarıyor. Hikayenin diğer yarısına hakim olmak için sistemlerde arama yapmayı, verileri doğrulamayı ve bilinmeyen kaynaklara ulaşmayı öğrenmek için özenli bir çaba gerekiyor.
GIJN‘in Pandemiyi Araştırmak başlıklı serisinin altıncı web seminerinde araştırmacılar, geleneksel saha çalışmalarının erişemeyeceği gerçekleri ve görselleri ortaya çıkaran araçlar ve teknikler hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Kaliforniya Üniversitesi İnsan Hakları Merkezi’nde dijital doğrulama uzmanı olan Gisela Pérez de Acha, sosyal platformlardaki algoritmalar üzerinde ki çalışma tekniklerine odaklandı. Gazeteci ve insan hakları avukatı olan Pérez de Acha, açık kaynak araçlar kullanırken gazetecilerin riskli hikayeler peşinde koşarken dijital ayak izlerini korumaları ve gizlemeleri gerektiğine dikkat çekiyor.
Bellingcat’de araştırmacısı ve eğitmen Charlotte Godart, açık kaynaklı içeriklerin etkili şekilde filtrelenip, araştırılması için bilgi aktardı.
Muhabirlerin kritik içeriği araştırmak ve doğrulamak için kullanabilecekleri çok sayıda ücretsiz kullanımlı açık kaynak araçlar var ve Bellingcat, en iyi olanlarının çoğu listeledi.
Godart, aramaların dar tutulmasının önemli olduğunu ve gazetecilerin Google Arama gibi günlük motorların sıklıkla gözden kaçan detaylarını unutmamaları gerektiğini belirtiyor.
Godart, Craig Silverman’ın çevrim içi söylentiler ve aldatmacaların insanları nasıl tehlikeye attığına dair BuzzFeed’de yer alan haberini örnek veriyor. Uydu görüntüleri ve gemi izleme verileri detaylarının yer aldığı örneklere de yer veriyor. New York Times’da koronavirüsün Kuzey Kore’nin ithalat yaptırımlarına dair bir haberi de örnekler arasında.
Australian Broadcasting Corporation’ın araştırmacı gazetecilik programı Four Corners, Wuhan’a dair Covid19 haberi yaparken kullanıcı odaklı üretilmiş içerikleri kullandılar, doğrulamak için de açık kaynaklı araçlardan yararlandılar. Haberin muhabirlerinden biri olan Sean Nicholls, GIJN oturumunda, ekibin tersine görsel aramaları, video kliplerdeki arka plan ayrıntıların karşılaştırılmasını ve arşivlenmiş sosyal medya görüntülerini nasıl kullandıklarını anlattı ve kullanıcı türevli içeriğin özünde doğrulamada kritik rol üstlendiğine dikkat çekti.
Araştırmacılar için ipuçları
1. Bir avuç dolusu açık kaynak araçla başlamak yanlış olabilir. Bunun yerine, pratik yaparak ve özellikle muhabirler için yazılmış kılavuzları ve kitapları okuyarak çevrim içi araştırma pratiğinizi geliştirebilirsiniz. Silverman’ın kapsamlı Doğrulama El Kitabı, açık kaynaklı içeriği değerlendirirken muhabirlere yol gösterebilir.
2- Belirli alanlarda neler olduğunu bulmak için coğrafi kodları kullanın.
Örneğin, bir gösteri, eylem olursa, Google Haritalar‘da o bölgeye sağ tıklandığında, koordinatlar sağlayan “Burada ne var” seçeneği yer alır.
3- Açık kaynak araştırmaları arşivlemek için Hunch.ly kullanın. Hunch.ly, açık kaynak arama geçmişini de analiz eder ve daha sonra araştırmada önemli hale gelebilecek erken arama verilerini almanıza yardımcı olur.
4. Facebook’un genellikle kafa karıştıran ve yardımcı olmayan arama algoritmalarında nasıl çalışılacağınızı öğrenin. Seçeneklerden biri “Kim Neyi Yayınladı?” Bu araç, mümkün olan en tarafsız sonuçları elde etmek için Facebook’un kişisel arama geçmişlerine öncelik vermesini sağlar. İlgilendiğiniz Facebook sayfasından bir kullanıcı kimliği oluşturur ve belirli günlerde etkinlik aramasına izin verir.
5.Kesin arama terimleri ve tarihleri kullandığınızdan emin olun. Kullanıcıların muhabir olduğunuzu bilmediği çevrim içi sohbet gruplarına katıldığınızda etik kuralları unutmayın. Pérez de Acha bu konuda fikri şöyle: “Gazetecilik açısından bakıldığında, gazeteci olduğumu açıklamazsam ve sadece özel bir sohbet grubunda takılırsam başım derde girebilir. Bu izinsiz giriş olarak değerlendirilebilir. Gerektiğinde kullandığım tekniklerden biri, pasif bir şekilde ipucu toplamak için “kullan-at” bir sosyal medya hesabı kullanmak ve daha sonra habercilik niyetini açıklayarak mevcut kaynaklara bunu belirrtmek ve sonrasında kişisel hesabıma geri dönmek.”
Rowan Philp, GIJN’de kıdemli bir muhabirdir. Güney Afrika Sunday Times‘ın eski baş muhabiri. Yabancı bir muhabir olarak iki düzineden fazla ülkedeki haberleri, siyaseti, yolsuzlukları ve çatışmaları haber yaptı.