Araştırma Odaklı Podcast Hazırlama İpuçları!

Araştırmacı gazetecilik hikayeleri, çok sayıda platformda bulunan podcast’lerin uçsuz bucaksız okyanusunda sadece bir damla olsa da, derinlemesine haberciliği sesli hikaye anlatımı teknikleriyle birleştiren araştırmacı podcast’ler daha yaygın hale geldi.

GIJN’in dünya çapındaki en iyi araştırmacı podcast’leri seçkisi, video ekleme gibi biçimsel yenilikleri ve podcast’lerin siyasi arenadaki artan etkisini vurguluyor. Araştırmacı yayın kuruluşları ve gazeteciler, anlatı podcast’leri üreterek yeni kitleler kazandılar ; ancak başlamak veya karmaşık haber ve verileri etkileyici bir ses dosyasına nasıl dönüştüreceğinizi bilmek göz korkutucu olabilir .

Bu yıl Belçika’nın Mechelen kentinde düzenlenen Dataharvest konferansında , Polonyalı araştırmacı dergi Pismo tarafından geliştirilen Pismo Investigation podcast’inin yapımcısı Piotr Nesterowicz ve Portekizli podcast stüdyosu Fumaça’nın kurucu ortağı Ricardo Esteves Ribeiro , etkileyici araştırmacı ses kayıtları oluşturma deneyimlerini paylaştı. “Ağızdan Ağıza: Araştırmacı Podcast’ler Üretmek” başlıklı oturumda, araştırmacı podcast’ler için konuları nasıl seçtiklerini, izleyicilerin geri gelmesini nasıl sağlayacaklarını ve kendi iş modellerini başarılı kılan iş modellerini ele aldılar. GIJN, başlangıç ​​için tavsiyelerini altı ipucuna indirgedi.

1. ‘Seri’ Düşünün – Seri mi, Bağımsız mı Karar Verin 

Podcast formatı, karmaşık hikâyeleri uzunluk sınırlaması olmadan anlatma imkânı sunduğu için araştırmacı gazeteciliğe çok uygundur. 2019’da ilk araştırmacı podcast’lerini yayınlamaya karar verdiklerinde (o zamanlar Polonya’da gazetecilik için niş bir formattı), Pismo, tek başına bir podcast yerine bir dizi bölümle hikâyeyi anlatmayı tercih etti ve asla geriye bakmadı.  Pismo Investigation’ın beşinci sezonu Nisan 2024’te yayınlandı ve altı adet 50-60 dakikalık bölümde, bir sapık tarafından taciz edilen genç bir kadının hikâyesinin çeşitli yönlerini inceledi. Bölümler, sapıkların manipülasyon taktiklerini, mağdurların umutsuzluk duygularını ve bu tür olaylar için Polonya’nın yargı kurumları aracılığıyla adalet sağlamanın zorluğunu ele aldı.

Pismo Investigation yapımcısı Nesterowicz, araştırma dizilerinin “her yerde bulunan binlerce podcast’ten sıyrılmamızı sağladığını” söyledi. “Çok zaman ve emek gerektirdiği için bağımsız [gazetecilerin] bunu yapması zor. Büyük oyuncular ise hiç zahmet etmiyor.”

Başlangıçta yüksek kaliteli ve derinlemesine gazetecilik sunan basılı bir dergi olan Pismo , artık her yıl ebeveyn kaçırma ve sağlık çalışanları tarafından güç suistimali gibi karmaşık ve hassas konuları ele alan üç podcast sezonu yayınlıyor. Web sitelerine göre, tüm sezonların bölümleri yaklaşık 330.000 tekil dinleyiciye ulaştı.

Nesterowicz, podcast’in beklenmedik bir kitleye de ulaştığını belirtti: “Basından ve haberlerden kaçınanlar; çoğunlukla gençler, kadınlar ve geleneksel haber kaynaklarının ‘kendileri gibi insanlara göre olmadığını’ düşünen düşük sosyoekonomik sınıflardan insanlar.”

Lizbon merkezli Fumaça, 2016’daki en başından beri ses odaklıydı, çünkü kurucu ortak Esteves Ribeiro, “ekipteki iki üye müzisyen olduğu için gerekli malzemeye sahiplerdi” diye espri yaptı. Adaletsizlik ve eşitsizliğe odaklanan ve karmaşık konularda derinlemesine haber yapma kapasitesine sahip olan (örneğin, internette yayınlanan polis şiddetiyle ilgili tanıklıklar için çağrı başlatıp yüzlerce kişiyle saatlerce, hatta günlerce röportaj yaparak) podcast’lerini serileştirmek her zaman öncelikleriydi.

2. Eğlence/Kurgudan Hikaye Anlatma Tekniklerini Çalın 

Kurgusal veya dramatik eğlence tekniklerini kullanmaktan korkmayın. Nesterowicz, “Araştırma ve inceleme bölümleri önemlidir, ancak bir gazeteci olarak [bunları] nasıl yapacağınızı bilirsiniz. Aradaki fark hikaye anlatımındadır,” dedi.

Habercilik ve hikâye orada olduğu sürece, eğlence dünyasından hikâye hileleri çalmaktan çekinmememiz gerektiğini açıklıyor: “Son sahneler, durum değişiklikleri, sürprizler vb…. Bunların hepsini yapıyoruz ve hikâyeyi anlatmak için çok çaba harcıyoruz. Gerçeklere dayanıyor, ancak izleyiciyle etkileşim kurmak için de oynayabiliyorsunuz,” diye ekliyor.

Elbette, her şey doğru hikâyeye sahip olmakla başlar. Nesterowicz, “Araştırmacı bir podcast formatında araştırabileceğiniz, ancak bunları aktarmanız gerekmeyen şeyler vardır,” diye açıkladı. Pisco, basılı ve sesli çıktılarını ayrı tutmayı tercih etti. İyi podcast’ler oluşturacak hikâyeleri seçerkenki kriterleri, hikâyede bir kahraman olup olmamasıdır. Bazen hikâyeyi anlatan gazeteci, kahramandır.

Esteves Ribeiro, bir belgenin elde edilme süreci gibi anlatı örgüleriyle izleyiciyi yakalamayı da savunuyor: “İzleyicilerinize ‘buraya gittik ve şansımız yaver gitmedi’ deyin, sonra oraya gittik ve ‘şansımız yaver gitmedi’ deyin… Süreçte şeffaf olursanız insanlar size daha çok güvenir ve hikayeyi sonuna kadar izlemek isterler” diyor.

Fumaça’nın yakında yayınlanacak podcast serisi “Fronteira do medo” (“Korku Sınırı”), gettolaşmış mahallelerde polislik ve gözetleme faaliyetlerini inceliyor. Gerçek bir suç podcast’i gibi, bir cinayet hikayesiyle başlıyor. Esteves Ribeiro, “Gerçek bir suç podcast’i ile bir suçla başlayan bir podcast arasındaki fark soruşturmadır,” diyor. İzleyicilere daha ilk bölümden şu mesaj veriliyor: “Bu, o gecenin hikayesinin o gecenin hikayesinden daha büyük olduğunu anlatan bir araştırmacı gazetecilik projesi.” Bir saatten uzun 14 bölümlük programda Fumaça’nın amacı, Portekiz’in hassas kentsel bölgelerindeki ırkçı polislik faaliyetlerini araştırmaktı. “Takıntılı olduğumuz için altı yılımızı aldı,” diye ekliyor.

Her bölümde anlatım aynı değil: İlk bölüm, o gece yaşananların iki farklı versiyonunu anlatıyor: insanların söyledikleri ve polisin söyledikleri. Bir diğer bölüm ise polis müfettişiyle yapılan uzun bir röportajdan oluşuyor, bir diğeri ise sadece bir ses arşivine dayanıyor.

3. Kaydediciyi Açık Tutun

Esteves Ribeiro, kayıt cihazını mümkün olduğunca açık tutmanızı tavsiye ediyor. “Kapıyı çaldığınızda bile kaydedin. Belki kullanmayacaksınız ama belki gelecekte ihtiyacınız olacak.” Ayrıca herhangi bir röportaj için en başından kayıt yapmayı öneriyor. Nesterowicz de aynı fikirde: “En başından kayıt yaptığınızda, yeniden yaratılamayacak duyguları yakalarsınız.”

Esteves Ribeiro, ses materyali toplamak için faydalı bir ipucu paylaştı: sesli mesajları kullanmak. “Kaynaklarla, biriyle her gün görüşemezsiniz, ancak onlardan size her gün sesli mesaj göndermelerini isteyebilirsiniz,” diye açıklıyor. Başka bir olası haber için, Libya’dan Yunanistan’a Akdeniz’i geçmeye çalışan bir çiftten yüzlerce sesli mesaj topladı.

Aynı tekniği meslektaşlarınızla da kullanmanızı öneriyor: “Örneğin, mahkemedeki bazı belgeleri kontrol etmek için mahkemeye gidiyorsunuz. Mahkemeden çıktığınızda, gördüklerinizi ve neyin ilginç olduğunu söyleyerek meslektaşınıza bir sesli mesaj gönderin… Belki kullanırsınız, belki kullanmazsınız, ama oradadır.”

4. Hikayeyi Taze Tutun

Araştırmacı bir podcast’in birkaç bölümünü hazırlamak, derinlemesine bir hikaye anlatmanızı sağlar. Ancak Nesterowicz, derinlemesine haberciliğin, hikayeyi dinleyiciler için erişilebilir kılmakla dengelenmesi gerektiği konusunda uyardı. “İnsanların genellikle bölüm bölüm dinlediğini ve illa ki tek tek dinlemediğini unutmayın. Çok fazla isim ve rakam varsa, insanlar kaybolur. Hikayeyi aşırı karmaşıklaştırmamaya dikkat edin.” Haber merkezinde hikayeye aşina olmayan birinin taze bakış açısını her zaman göz önünde bulundurduğundan emin olur.

5. Farklı İş Modelleri 

Bir podcast programının finansmanı çeşitli modelleri içerebilir ve Dataharvest panelistleri bunu finansman yöntemleri hakkında konuşarak gösterdiler.

Pismo için, bir araştırma podcast sezonu (altı ila sekiz bölüm) üretmenin maliyeti, personel maaşları hariç yaklaşık 20.000 € (23.000 ABD Doları) civarındadır. Pismo’nun bir ödeme duvarı vardır ve büyük bir özel bağışçı tarafından finanse edilmektedir. Podcast’in ilk bölümüne ücretsiz erişim sağlarlar, ardından dinlemeye devam etmek için Pismo’ya veya yapım ortakları Audioteka Klub’a abonelik gerekir. Tüm Pismo içeriklerine aylık abonelik ücreti 9,99 Polonya Zlotisi veya 2,71 ABD Dolarıdır.

Fumaça, 11 kişilik bir ekip için ayda aşağı yukarı 25.000 € (29.000 ABD Doları) harcıyor. Bütçelerinin yarısı aboneliklerden, diğer yarısı ise üç vakıftan geliyor. Tüm içeriklerine ücretsiz olarak erişilebiliyor.

6. Hadi Yap! 

Podcast’ler, hikâye anlatanlar ile dinleyenler arasında benzersiz bir yakınlık sunar. Esteves Ribeiro ve Nesterowicz, hikâye anlatımının yanı sıra ses prodüksiyonunun kalitesinin de önemli olduğu konusunda hemfikir. Pismo dış ortaklarla iş birliği yaparken, Fumaça kendi stüdyosunu kurdu.

“İyi bir ses ve iyi bir bant kaydına sahip olmak genellikle daha iyidir,” dedi Esteves Ribeiro. Ancak Fumaça’nın ilk podcast’i olan 2017’de yayınlanan altı bölümlük belgesel “Palestina, histórias de um país ocupado” (“Filistin, işgal altındaki bir ülkenin hikayeleri” )’den bahsediyor. “Her şeyi bir telefonla kaydettik… ve ülkenin en büyük gazetecilik ödülünü kazandık,” diye hatırlıyor. “Bunu bugün asla yapmazdım… ama gidip deneyin. Bir stüdyo kurabilirsiniz, ama buna mecbur değilsiniz.”

Alcyone Wemaëre2019’dan beri Lyon’da yaşayan Fransız bir gazetecidir. Paris’te France24 ve Europe1’in eski muhabiridir. GIJN’nin Fransızca Editörü olmasının yanı sıra, Lyon’daki Sciences Po’da doçent olarak görev yapmaktadır ve CFJ ile birlikte oluşturulan “veri ve araştırma” uzmanlık alanında gazetecilik yüksek lisans programından eş sorumludur. Alcyone, Celsa Üniversitesi’nden mezun olmuş ve François Chalais Ödülü’nü almıştır. Çalışmaları ayrıca Le Monde, Slate, Infomigrants, La Chronique (Uluslararası Af Örgütü), L’Obs ve Le Temps’te de yayınlanmıştır.