“GIJC25, Yapay Zekâ ve Teknoloji Haberciliği Üzerine Küresel Zirveyle Başlıyor”

Çevrimiçi Nefretle Mücadele

İnsanların ve grupların kimlikleri nedeniyle hedef alınması ve insanlıktan çıkarılması yalnızca artmakla kalmıyor; giderek daha fazla, azınlıkları günah keçisi ilan ederek güç kazanan popülist hükümetler tarafından da büyütülüyor. Haber medyası genellikle çevrimiçi nefretin sonuçlarını  örneğin kamuya yansıyan şiddeti  aktarırken, uzmanlar nefret kampanyalarının kendisine, kökenlerine ve toksik mesajlaşmanın giderek ticarileşmesine daha fazla odaklanılması gerektiğini belirtiyor.

Panelistlerin nefret söylemini araştırmak için önerdiği yöntemler arasında şunlar vardı:

• Aşırılıkçı söylemlerin Telegram, 4chan, Odysee, X, TikTok ve Facebook gibi platformlar arasında nasıl dolaştığını izlemek, bu alandaki gazetecilerin “platformlar arası OSINT haritalaması” dediği yöntem.
• İçeriğin platform yasaklarından veya moderasyon önlemlerinden kaçmak için başka platformlara nasıl taşındığını takip etmek.
• Maltego  veya Gephi gibi araçları kullanarak bu söylemleri yayan, üreten veya pekiştiren kişileri tespit etmek.
• Paranın izini sürerek kurumsal hesap verebilirliğe ulaşmak. Nefret yayan bazı kişiler, kullandıkları platformdan doğrudan para kazanabiliyor. Konuşmacılar, geniş ölçekli kolaylaştırmanın kanıtlanması halinde politika yapıcıların düzenleyici adımlar atmaya daha yatkın olduğunu belirtti.
• İçerik analizi yapmak: Topluluklardaki memleri, videoları ve sohbetleri incelemek için bir sistem geliştirmek.
• Mizojini, antisemitizm, yabancı düşmanlığı, LGBTQ karşıtlığı ve ırkçılık gibi nefret kategorilerinin altında yer alan terimler ve “köpek ıslığı” niteliğindeki şifreli ifadeler için kendi “kod kitabınızı” oluşturmak. Nefret yayanların paylaştığı meme şablonlarını ve retorik numaraları belirlemek.
• Frekans kalıplarını ve eylem çağrılarını incelemek.

Ancak gazetecilerin hesap soran bir rolü olduğu kadar, nefreti azaltmak ve istemeden büyütmemek gibi bir kamusal hizmet rolü de bulunuyor.

Hippokrat Yemini’nin “önce zarar vermeme” ilkesine gazetecilikte bir karşılık oluşturmak için, panelistler  gazetecilere aşağıda yer alan önerileri paylaştı:

• Nefret anlatılarını ifşa eden ancak onların görünürlüğünü artırmayan bağlamsal haberler sunmak ve okuyucuların tehditlerin arkasındaki kodlu dili ve taktikleri anlamasına yardımcı olmak.
• Hedef alınan topluluklara ses vermek; farkındalık yaratmak ve insanlıktan çıkarıcı anlatıları karşısız bırakmak.
• Hakaret içeren ifadeleri bulanıklaştırmak ve nefret dilini doğrudan aktarmak yerine yeniden ifade etmek.
• Bot ve “sahte hesap” (sockpuppet) gibi radikalleştirme davranışlarını açıkça anlatmak.

Panelistler son araştırmalarından bazı ürpertici teknoloji istismarı vakalarını da paylaştı:

Ukraynalı kadın gazetecilerin kimliklerinin çalınıp yapay zekâ ile üretilmiş, Rus propaganda amaçlı deepfake videolarda kullanılması ve bu videoların 24 milyon izlenmeye ulaşması, Meksika ordusunun insan hakları savunucularını gizlice izlemesi, İsrail ordusunun yüzlerce yeni hedef “üreten” bir makine öğrenimi programını kullanması ve bunun Gazze’de siviller için ölümcül sonuçlar doğurması gibi örnekler verildi.

Ayrıca bu alanda çalışan gazetecilerin, teknolojiye daha az hâkim olan kitlelere karşı daha hassas olması gerektiği de vurgulandı.

“Ana dillerinde ‘algoritma’ kelimesinin bile olmadığı toplulukları hayal etmeyi unutmayın,” diye belirtti Afrikalı bir veri gazetecisi. “Yaşlı kuşaklar her türlü bağlantıya tıklıyor ve bizim yardımımız olmadan dolandırıcıların insafına kalıyorlar. Bu savunmasız insanlara oltalama saldırılarını nasıl açıklayacağız? Teknoloji sistemleri, Küresel Güney’de yapısal adaletsizliği daha da derinleştiriyor.”

Rowan Philp, GIJN editörüdür. Güney Afrika’nın Sunday Times gazetesinde eski muhabiridir. Dünya çapında iki düzineden fazla ülkede haber, siyaset, yolsuzluk ve çatışma konularında haber yaptı ve ayrıca Birleşik Krallık, ABD ve Afrika’daki haber odalarında görev editörü olarak çalıştı.